Archive | 2018/10/06

Wydawnictwo ŻIH

Zachęcamy do lektury nowych pozycji wydawniczych, których autorami są pracownicy naukowi Żydowskiego Instytutu Historycznego. Dr Anna Rosner analizuje obraz społeczności żydowskiej wyłaniający się z kart rejestracyjnych gromadzonych tuż po wojnie przez Centralny Komitet Żydów w Polsce, natomiast dr Katarzyna Person pochyla się nad ważnym i trudnym tematem Żydowskiej Służby Porządkowej w warszawskim getcie.

ANNA M. ROSNER, OBRAZ SPOŁECZNOŚCI OCALAŁYCH W CENTRALNEJ KARTOTECE WYDZIAŁU EWIDENCJI I STATYSTYKI CKŻP, WYD. ŻIH, WARSZAWA 2018

Tematem publikacji jest analiza danych zawartych w ok. 300 tys. kart rejestracyjnych zebranych w Centralnej Kartotece i stanowiących część zbioru archiwalnego pozostawionego przez Wydział Ewidencji i Statystyki Centralnego Komitetu Żydów w Polsce. Utworzony na początku 1945 r. Referat Ewidencji i Statystyki miał na celu oszacowanie liczebności ludności żydowskiej na ziemiach polskich, określenie największych jej skupisk oraz opisanie jej struktury demograficzno-socjalnej. [1] Pracownicy Wydziału przyjmowali interesantów poszukujących żyjących członków rodzin i przeprowadzali z nimi rozmowy, na podstawie których zapisywali dane zaginionych. Notatki te konfrontowano na bieżąco ze zbiorem kart rejestracyjnych, jednocześnie była tworzona kartoteka poszukiwań oparta na informacjach pozyskanych w trakcie rozmów i dostępnych w nadsyłanych listach [2]. Na początku 1946 r., w związku z oczekiwanym napływem repatriantów z terenów Związku Radzieckiego, zadecydowano o zaprojektowaniu i wydrukowaniu formularzy kart rejestracyjnych — wprowadzono je w życie w czerwcu 1946 r. Karty były rozsyłane do wszystkich Komitetów Wojewódzkich CKŻP. Do dnia 3 kwietnia 1947 r. zarejestrowano 93 894 osoby.

Karta rejestracyjna / źródło: Archiwum ŻIH

Wydział (jako jedna z komórek CKŻP) istniał do grudnia 1950 r., na przełomie 1950/1951 r. dokumenty wytworzone przez Wydział zostały w całości przekazane do Żydowskiego Instytutu Historycznego. W 2001 r. pracownicy ŻIH — korzystając z dofinansowania licznych instytucji — rozpoczęli proces digitalizacji kart. Obecnie cyfrowa wersja bazy składa się z 298 218 rekordów. [3]

Książka ukazała się w serii „Z dziejów Centralnego Komitetu Żydów w Polsce”.

Zapraszamy na spotkanie z autorką książki w dniu 11 października 2018 r. o godz. 18.00. Spotkanie odbędzie się w holu Żydowskiego Instytutu Historycznego i poprowadzi je dr Paweł Fijałkowski.

Książka: Anna M. Rosner, Obraz społeczności ocalałych w Centralnej Kartotece Wydziału Ewidencji i Statystyki CKŻP, Wyd. ŻIH, Warszawa 2018.

KATARZYNA PERSON, POLICJANCI. WIZERUNEK ŻYDOWSKIEJ SŁUŻBY PORZĄDKOWEJ W GETCIE WARSZAWSKIM, WYD. ŻIH, WARSZAWA 2018

Żydowska Służba Porządkowa powstała na bazie Straży Porządkowej przy Batalionie Pracy, który powołano przy Judenracie w końcu 1939 r. w celu usprawnienia organizacji dostarczania robotników do pracy przymusowej. Z założenia była organizacją pomocniczą wykonującą zadania nałożone przez administrację i policję niemiecką, Policję Polską i Judenrat. [4] Adam Czerniaków otrzymał oficjalne polecenie zorganizowania milicji żydowskiej w dn. 12 października 1940 r. Komendantem został Józef Szeryński, który sprawował tę funkcję do początku maja 1942 r. Rekrutacja do służby była wielostopniowa i wzbudziła ogromne zainteresowanie. [5] W styczniu 1941 r. stan ŻSP wynosił 2000 osób.

Autorka przedstawia w książce szczegółowo organizację i założenia ŻSP, codzienne obowiązki należące do funkcjonariuszy, a także przemoc i korupcję wewnątrz organizacji. Dużo uwagi poświęca także tematowi wizerunku policji w oczach mieszkańców getta, m.in. na podstawie dzienników i dokumentów zachowanych w Archiwum Ringelbluma. Przedstawia również punkt widzenia samych policjantów, którzy stosowali różne techniki samousprawiedliwienia wobec swojej przynależności do Służby Porządkowej, a także rolę, jaką policjanci odegrali podczas likwidacji getta.

Całość została opatrzona materiałem zdjęciowym dostępnym w dwóch albumach dołączonych do Podziemnego Archiwum Getta Warszawy: Służba Porządkowa w Warszawie 1940–1941. Album podarowany przez funkcjonariuszy SP insp. Marianowi Handlowi oraz Gęsia 24. Areszt Centralny. Album podarowany Franciszkowi Przymusińskiemu.

Książka: Katarzyna Person, Policjanci. Wizerunek żydowskiej Służby Porządkowej w getcie warszawskim, Wyd. ŻIH, Warszawa 2018

Przypisy:
[1] Anna M. Rosner, Obraz społeczności ocalałych w Centralnej Kartotece Wydziału Ewidencji i Statystyki CKŻP, Wyd. ŻIH, Warszawa 2018, s.18.
[2] Tamże, s. 32.
[3] Tamże, s. 61.
[4] Katarzyna Person, Policjanci. Wizerunek żydowskiej Służby Porządkowej w getcie warszawskim, Wyd. ŻIH, Warszawa 2018, s. 16–17.
[5] Tamże, s. 32.

Zawartość publikowanych artykułów i materiałów nie reprezentuje poglądów ani opinii Reunion’68,
ani też webmastera Blogu Reunion’68, chyba ze jest to wyraźnie zaznaczone.
Twoje uwagi, linki, własne artykuły lub wiadomości prześlij na adres:
webmaster@reunion68.com

GRAPEVINE: REMEMBERING BERNADOTTE

Oct6

GRAPEVINE: REMEMBERING BERNADOTTE

GREER FAY CASHMAN

The Swedish government refused to believe that Bernadotte had been the victim of a terrorist attack and blamed the Israel government.
Ambassadör Magnus Hellgren / Foto: Kristian Pohl, Regeringskansliet

Swedish Ambassador Magnus Hellgren will next week host a memorial evening for Count Folke Bernadotte, who, as vice chairman of the Swedish Red Cross during the Second World War, successfully negotiated the release of several thousand prisoners from Nazi concentration camps and secured their transport on what history has recorded as the White Buses.

As noble a mission as the White Buses had been, the effort was surrounded by much controversy, including a debate among historians as to whether Bernadotte had initially refused to rescue Jews and had given priority only to Scandinavians. Some historians say that he was pressured by the Danes to organize the release of Danish Jews from Theresienstadt, but others say that at no time did he discriminate against Jewish prisoners. Many eyewitnesses, including the World Jewish Congress representative in Stockholm, testified on his behalf.

On May 20, 1948, less than a week after David Ben-Gurion proclaimed the creation of the State of Israel, Bernadotte, who was a grandson of King Oscar II of Sweden, was appointed United Nations mediator in Palestine. He was the first official UN mediator. A comprehensive plan that he proposed included the whole or part of the Negev as Arab territory, the whole or part of the Western Galilee as Jewish territory, and Jerusalem as Arab territory with municipal autonomy for the Jewish community, coupled with guarantees of protection for all the holy places.

This did not sit well with the leadership of the newly established state, and demonstrated that Bernadotte had not properly studied the history and traditions of the region, especially with regard to Jerusalem. The proposal was rejected, and Bernadotte came up with an alternative, placing Jerusalem, which was a problematic area, under UN control, with separate community autonomy for its Arab and Jewish residents.

Neither the Arabs nor the Jews were happy with such an arrangement. The Stern Group, which had been the most radically militant of all the resistance movements against the British Mandate, decided to nip this proposal in the bud by assassinating Bernadotte, who had also advocated that Arab refugees who had fled the country so as not to be caught up in war should be permitted to return. The assassination was carried out in Jerusalem on September 17, 1948. It was approved by Stern Group leaders Yitzhak Shamir, Natan Yellin-Mor and Yisrael Eldad. A four-member Stern Group team ambushed Bernadotte’s motorcade, and he was shot by Yehoshua Cohen.

The Swedish government refused to believe that Bernadotte had been the victim of a terrorist attack and blamed the Israel government. Even though Sweden recognized Israel in 1950, relations long remained less than warm. Israel made several attempts to improve its relationship with Sweden, including the planting by the Jewish National Fund of the Folke Bernadotte Memorial Forest in 1952. In a 1995 ceremony honoring Bernadotte that was attended by Sweden’s deputy prime minister, Mona Sahlin, Shimon Peres, who was then foreign minister, publicly condemned the assassination and all forms of terrorism and thanked the Swedes for providing a haven for Jews during the Holocaust. Sahlin left Israel ahead of schedule because the Foreign Ministry denied her permission to meet with Palestinian officials at Orient House in east Jerusalem. Since then, there have been several disputes between Israel and Sweden over the treatment and status of Palestinians, with the upshot that in 2014, Sweden became the first European Union member state to officially recognize the “State of Palestine.”

The guest of honor at Hellgren’s reception will be Bernadotte’s grandson Folke Bernadotte III. The evening will include a presentation by Sven-Eriik Soder, director of the Folke Bernadotte Academy, who will discuss Bernadotte’s legacy.