Minister Gliński o NSZ. Trzy zdania, cztery bzdury

Mirosław Maciorowski

Żołnierze Brygady Świętokrzyskiej (Archiwum)

Narodowe Siły Zbrojne likwidowały kolaborantów sowieckich i niemieckich – to prawda. Ale gdyby NSZ-owcy rygorystycznie trzymali się tej zasady, to od pewnego momentu powinni strzelać sami do siebie.

Minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński zna się na wszystkim, więc zna się też na historii, a ściślej mówiąc, na dziejach Narodowych Sił Zbrojnych. Uczcił 78. rocznicę powstania tej formacji (co nastąpiło 20 września 1942 r.) wpisem na Twitterze, w którym zawarł również komentarz: „druga największa armia podziemna walcząca o wolność Polski z Niemcami, Sowietami i ich kolaborantami. Z uwagi na bezkompromisowy antykomunizm przez lata były obiektem brutalnej propagandy. Walka z mitami na temat NSZ trwa do dziś!”.

1. „Z uwagi na bezkompromisowy antykomunizm przez lata [NSZ] była obiektem brutalnej propagandy”.

Rzeczywiście w PRL-u, szczególnie wczesnym, stalinowscy propagandyści i ubecy wykreowali postać NSZ-owca na podobieństwo diabła. Jak niedawno mówił w rozmowie z „Ale Historia” badacz podziemia prof. Rafał Wnuk, komuniści niemal każdego przeciwnika, który z nimi walczył, nazywali NSZ-owcem – zarówno tych z prawdziwych NSZ, partyzantów z powstałego dopiero pod koniec 1944 r. Narodowego Zjednoczenia Wojskowego, a nawet żołnierzy z poakowskiego Stowarzyszenia Wolność i Niezawisłość, którzy nie mieli z NSZ absolutnie nic wspólnego.

Jednak dzisiejsza krytyka NSZ nie jest formułowana z powodu ich „bezkompromisowego antykomunizmu”, lecz raczej z powodu ich bezkompromisowego antysemityzmu i bezkompromisowych zbrodni, których się dopuścili, i to nie tylko w czasie wojny, ale również już po jej formalnym zakończeniu. Chodzi np. o mord dziewięciu Żydów w Przedborzu k. Piotrkowa Trybunalskiego dokonany 27 maja 1945 r. przez oddział Władysława Kołacińskiego „Żbika”, kaźń 194 ukraińskich mieszkańców wsi Wierzchowiny na Chełmszczyźnie (w tym 65 dzieci) dokonaną 6 czerwca 1945 r. przez oddział Mariana Pazderskiego „Szarego”, zbrodnię w Gawrychowie k. Łomży (7 czerwca), gdzie zginęła sześcioosobową rodzina ukrywająca Żydówkę, czy mord w Żelechowie, gdzie NSZ-owcy 20 czerwca 1945 zabili troje Żydów. A to tylko niektóre z długiej listy.

2. „Walka z mitami na temat NSZ trwa do dziś!”.

Krytyka na NSZ spada także z powodu politycznych i ideologicznych motywacji, jakie przyświecały ich działalności. Narodowi partyzanci nigdy nie ukrywali bowiem, o jaką Polskę walczą. Jeszcze przed wojną opisali to w swojej deklaracji ideowej ludzie z Obozu Narodowo-Radykalnego, z którego to środowiska wywodzili się przywódcy polityczni i wojskowi NSZ. Absolutnie nie była to Polska demokratyczna. Opowiadali się przeciw pluralizmowi politycznemu. Byli skrajnymi nacjonalistami, którzy głosili, że gospodarzem kraju ma być wyłącznie „naród polski” zorganizowany jako jedna niepodzielna całość, a władzę nad nim powinna sprawować hierarchiczna „organizacja Narodu” z bliżej niesprecyzowanym wodzem na czele. Twierdzili, że Żyd (pisany w deklaracji konsekwentnie małą literą) „nie może być obywatelem Państwa Polskiego, a póki jeszcze ziemie polskie zamieszkuje, powinien być traktowany jedynie jako przynależny do państwa”. Zapowiadali pozbycie się Żydów z Polski, czego zarówno w czasie wojny, gdy trwał Holocaust, jak i po niej absolutnie się nie wyrzekli. Byli przeciwnikami kapitalizmu w wersji zachodnich demokracji. Twierdzili, że „jedynym gospodarzem”, czyli właścicielem środków produkcji, ma być „Naród Polski”, a z kraju należy przegnać cały obcy kapitał.

Antysemityzm emanuje z każdego wydawanego przez nich w czasie okupacji pisma: z „Szańca”, z „Załogi” (dla robotników) czy z „Placówki” (dla chłopów). A autor „Barykady” pisał w marcu 1943 r. z przekonaniem: „Możemy potępiać Niemców za ich bestialskie metody, ale nie możemy zapominać o tym, że żydostwo było i będzie zawsze elementem destrukcyjnym w naszym organizmie państwowym.

Likwidacja Żydów na ziemiach Polski ma wielkie znaczenie dla przyszłego naszego rozwoju, gdyż uwalnia nas od wielomilionowego pasożyta.

Nie zapominajmy, że rozwiązanie tego problemu w sensie usunięcia Żydów z naszych terenów czekało nas nieuchronnie”.

Antysemityzm był częścią tożsamości oddziałów narodowych, podobnie jak wyznawanie autorytarnej, antydemokratycznej ideologii, i jest to nie żaden mit, z którym „walka trwa do dziś”, tylko rzeczywistość, z którą trudno dyskutować.

3. NSZ to druga armia podziemna okupowanej Polski.

Pierwsza to oczywiście Armia Krajowa, co nie podlega dyskusji. Ale szacowanie liczebności oddziałów leśnych to zadanie karkołomne, nie ma przecież nawet jasności, ilu żołnierzy miała sama AK. Jej stany były bowiem zawyżane przez lokalnych dowódców, a czasem zwyczajnie fałszowane, żeby przełożeni w Londynie mogli zrobić lepsze wrażenie na aliantach. Także gdy chodzi o oddziały narodowe, jesteśmy skazani na bardzo nieprecyzyjne szacunki, a nie twarde dane.

Kwestia drugiego miejsca NSZ – co trochę infantylnie podkreśla Gliński – jest co najmniej dyskusyjna. Przypomnijmy, że korzenie NSZ tkwią w Narodowej Organizacji Wojskowej, formacji powołanej już w 1939 r. z inicjatywy Stronnictwa Narodowego. Jednak gdy w 1942 r. część jej czołowych działaczy uznała, że NOW należy podporządkować AK, by wspólnie walczyć z okupantem, inni stwierdzili, że nie można się na to zgodzić, i doprowadzili do rozłamu. Wówczas część zbuntowanych oddziałów NOW wspólnie ze Związkiem Jaszczurczym, organizacją militarną związaną z tzw. Grupą Szańca utworzoną przez faszyzujących działaczy Obozu Narodowo-Radykalnego ABC (ONR-ABC), powołała do życia NSZ.

Prawicowi historycy gloryfikujący NSZ szacują liczbę żołnierzy tej formacji często na wyrost, nawet na 90 tys. Bardziej wiarygodne szacunki mówią o ok. 65-75 tys. Natomiast wyżej – nawet na 90 tys. – szacowana jest liczba żołnierzy tej części NOW, która scaliła się w 1942 r. z AK.

4. NSZ były formacją walczącą „o wolną Polskę z Niemcami, Sowietami i ich kolaborantami?”.

Żołnierze NSZ rzeczywiście walczyli z Sowietami, ale z Niemcami tylko do pewnego momentu, bo gdy Armia Czerwona wkroczyła na ziemie polskie, Niemcy dla wielu oddziałów przestali być wrogim. Rzeczywiście NSZ-owcy likwidowali kolaborantów sowieckich i niemieckich, ale gdyby rygorystycznie trzymali się tej zasady, to od pewnego momentu powinni strzelać sami do siebie. Bo lokalnie podejmowali kolaborację z Niemcami, np. z żandarmerią w Pińczowie, której zaproponowali wspólną likwidację „żydów, bandytów i komunistów”, o czym można przeczytać w meldunku z maja 1944 r. sporządzonego przez miejscową AK.

Inaczej niż kolaboracją nie można też oczywiście nazwać eskorty Wehrmachtu, pod osłoną której wycofała się z Polski do Czech osławiona Brygada Świętokrzyska NSZ.

Nikt nie zamierza odbierać żołnierzom NSZ miejsca w polskiej historii pod warunkiem, że jest ona opowiedziana precyzyjnie i nie pomija wstydliwych wątków. Ale taka dokładna opowieść zupełnie nie pokrywałaby się z propagandą lansowaną dziś przez rządzącą prawicę. Dlatego, jak widać, obowiązkiem jej siania, dezinformowania i wykoślawiania prawdy z przeszłości obarczone są już nie tylko opłacane z kieszeni podatnika instytucje zajmujące się tworzeniem tzw. polityki historycznej, lecz także wszyscy inni funkcjonariusze władzy, nawet ministrowie.

Israel’s Cautionary Tale for Risk-Averse Republicans

Caroline Glick

The battle over the vacancy on the Supreme Court created by Justice Ruth Bader Ginsburg’s death drives home the extent to which judicial politics have become polarized, ugly and disruptive.

Some Republicans fighting for re-election in purple states, like Maine Senator Susan Collins, want to leave the seat vacant until after the November 3 elections. President Donald Trump and Senate Majority Leader Mitch McConnell prefer to have the fight now, while Republicans have the votes to confirm a conservative justice, rather than risk losing the opportunity on November 3.

This is not a minor dispute. How Republicans act now will have a major impact not only on the Court, but on the future of representative politics in America.

To understand the stakes involved, Republicans should consider Israel’s predicament. Today, a thoroughly politicized Supreme Court and an army of politicized government lawyers stand on the verge of destroying Israeli democracy.

It’s a complicated and convoluted tale. But a good place to begin it, is with a seemingly esoteric story that flashed across Israeli local news for a few days last month.

Israel’s (very small) conservative media reported on credible documentary evidence that Deputy State Prosecutor Liat Ben Ari committed several crimes and administrative infractions regarding an investment property she purchased with her husband. According to the story, Ben Ari and her husband falsely committed to live in the investment property in order to make themselves eligible to bid for the as-yet unconstructed home. After winning the bid, Ben Ari and her husband allegedly divided the newly constructed house into rental units, in breach of the building license.

This minor story was a major event because Ben Ari is the chief prosecutor in Prime Minister Benjamin Netanyahu’s trial for the “crimes” of negotiating with media outlets for less hostile coverage and receiving gifts of wine and cigars. Ben Ari is viewed as one of the people most responsible for the controversial decision to describe these trivial acts as “fraud and breach of trust and bribery,” and to indict a sitting prime minister on charges that are dubious at best.

Within days of the reports, Ben Ari’s misconduct was retroactively made legal. The municipality where the property is located convened a special planning board meeting and approved Ben Ari’s unlawful actions after the fact. News coverage dried up and Ben Ari carried on.

The building infractions were not Ben Ari’s only alleged offense over the years. She has also been credibly accused of submitting false written and oral testimony to courts on multiple occasions. None of the allegations have been investigated.

Ben Ari is also not the only senior prosecutor against whom credible corruption allegations have surfaced. Former state prosecutor Shai Nitzan—who oversaw Netanyahu’s investigation and indictments—and Attorney General Avichai Mandelblit—who indicted Netanyahu—have both been credibly accused of criminal corruption.

So too, several Israeli supreme court justices have been accused of criminal activity. Over the past two months, one of Israel’s top investigative journalists has exposed instance after instance in which Supreme Court justices—first and foremost, Chief Justice Esther Hayut—have adjudicated cases involving the financial interests of close friends and family members and ruled in favor of their friends’ and relatives’ side.

None of these allegations have been investigated. And the non-conservative media in Israel—that is, the vast majority of Israeli media outlets—have ignored all of the stories. Ben Ari’s preferential treatment is a small indication of what happens when politicians, intent on avoiding ugly fights and looking for good media coverage, surrender their ability to make senior judicial and prosecutorial appointments.

A generation ago, right-of-center Israeli politicians failed to understand the stakes in the fights over the Supreme Court appointments and appointments of senior Justice Ministry officials, including the attorney general and the state prosecutor. They bowed to the elitist view that politicians should leave appointments to “professionals” in order to avoid politicizing the judicial system.

The politicians’ deference to “professionals” in Israel was so great for so long a period that they granted Supreme Court justices effective control over selecting their successors on the bench. Israel’s elected leaders also agreed to form a committee, led by a Supreme Court justice, to vet appointments to senior government positions, including the attorney general and the state prosecutor. The justices used the power they had been granted to seize control not only over the government bureaucracy, but over the appointment and firing of government ministers, army generals, mayors and officials at all levels of the criminal enforcement system.

As a few contrarians—including American attorneys—warned would happen at the time, ceding the power to appoint justices and senior government officials to “professionals” did not keep politics out of the appointment process. To the contrary, it caused the radical politicization of the entire legal fraternity and much of the rest of the senior public service.

And this makes sense. Politics follow political power. When the justices wield political power, they are no less political than politicians. And when their power is absolute, so is the politicization. Controlled by the justices, the members of Israel’s legal fraternity all reflect the political views of their leadership.

Members of the brotherhood aim to increase their control over all aspects of public life in Israel. Consequently, they back one another as they seize ever-greater powers from politicians in the name of “professionalism” and “depoliticization.” As despots accountable only to themselves, members of the politicized legal fraternity believe they are more equal than the rest of the citizens of the state.

Over the past 20 years, prosecutorial decisions regarding political figures have uniformly advanced the political interests of the fraternity. Politicians who share its outlooks and support its prerogatives are left alone. Politicians who seek to reform the legal system, including the appointments process, have routinely found themselves under criminal probe—more often than not for specious alleged infractions.

Netanyahu’s prosecution is the most extreme and audacious demonstration of the politicization of the legal system, to date. And to a degree, it isn’t surprising. The elevation of unelected lawyers unaccountable to the public over elected leaders has fomented a criminalization of politics.

This horrific state of affairs would never have come about if elitist and naïve right-of-center politicians had not blithely conceded their power to appoint senior officials in hopes of adulation from the liberal press.

And this returns us to the United States, and the dispute over whether to wage a messy and ugly confirmation battle for a conservative justice before November 3.

Every Supreme Court nomination by a Republican president since Ronald Reagan’s nomination of Robert Bork in 1987 has been met with vicious opposition from the Democrats.

During his confirmation hearings in 1991, Justice Clarence Thomas referred to the campaign of personal destruction to which he was subjected by Democratic senators, led by then-Judiciary Committee Chairman Joe Biden, as “a high-tech lynching.”

recomended by: Leon Rozenbaum
The treatment Republican appointees have been subjected to has only gotten worse since then, reaching a shocking low during Justice Brett Kavanaugh’s confirmation hearings.

The Democrats have made securing a liberal Supreme Court majority their chief goal because they view the Court as a vehicle for achieving increasingly radical policy goals. Activist justices acting as a separate legislative branch can dictate policies that the majority of Americans oppose. The Supreme Court’s mandate of gay marriage was just one example of how justices have replaced voters and lawmakers as arbiters of social policy.

The question before Republicans today is whether they are willing to have the bruising fight now and block the possibility of a progressive takeover of the Court for the foreseeable future, or whether they are willing to risk losing the opportunity to secure a conservative Court to avoid an ugly fight before the election.

Israel’s experience should serve as a cautionary tale for risk-averse Republicans.

Ever since the state prosecution opened criminal probes against Netanyahu three years ago, Israeli society has been in the throes of a to-the-death struggle between those who wish to depoliticize the legal fraternity by restoring political control to senior appointments and limiting its powers, and those who insist that “professionals” are inherently incorruptible and blessed with better judgment than the politicians who must answer to their “ignorant” voters.

Changing the system will require both an absolute majority in the Knesset and, perhaps more importantly, elected leaders willing to risk criminal prosecution and horrible press coverage to win the fight.

With Israel’s plight in mind, Republicans should understand that no matter how ugly the fight over whether to confirm a new justice to the Supreme Court before November 3 becomes, it will be a walk in the park compared to the war for the survival of democracy in which Israelis are now engaged.

The alternative to political battles over the composition of the Court is not political peace. It is a political body that answers to no one.

Originally published in Newsweek.

Songs of the Jewish Shtetle

Efim Alexandrov