Sprawa roszczeń: dlaczego Polska ma rację

Liek Leibovitz
[Tablet, 18 sierpnia 2021]
Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska

Robiąc sobie chwilę przerwy w fatalnym zarządzaniu szybko rozprzestrzeniającym się COVID-19 w kraju, który do niedawna chwalono jako światowego lidera w zwalczaniu pandemii, nowy premier i minister spraw zagranicznych Izraela znaleźli coś innego, o co mogą się strasznie martwić: Polskę.

W zeszłym tygodniu polski parlament uchwalił poprawkę do istniejącego prawa przez ustalenie 30-letniego limitu czasu dla wszystkich spraw dotyczących prób odzyskania utraconej własności, jak również wygaszenie wszystkich roszczeń, których nie rozstrzygnięto ostatecznie przez ostatnie trzydzieści lat. Takie ograniczenia czasowe nie są rzadkością w państwach europejskich, niemniej przywódcy izraelscy uznali polskie prawo za ni mniej ni więcej tylko zaprzeczanie Holocaustowi.

“To jest haniebna decyzja i skandaliczna pogarda wobec pamięci Holocaustu” – powiedział premier Bennett. Jego koalicyjny partner, Jair Lapid, przekuł gniew izraelskiego rządu w czyn, odwołał z Warszawy najwyższego rangą dyplomatę Izraela i poinstruował ambasadora Polski w Izraelu, który właśnie jest na urlopie w swoim rodzinnym kraju, by „pozostał tam do odwołania”.

“Polska – grzmiał Lapid – stała się dzisiaj antydemokratycznym, nieliberalnym krajem, który nie szanuje największej tragedii w historii ludzkości”.

Tak więc minister spraw zagranicznych Izraela nie uważa, że roszczenia do własności po sejsmicznych zmianach, takich jak wielkie wojny, zmiany granic na dużą skalę i inne zmieniające rzeczywistość historyczne wydarzenia, powinny mieć jakieś granice czasowe – ani że kraje mogą mieć prawo (a wręcz moralną odpowiedzialność) do odcięcia przeszłości grubą kreską i zajęcia się zabezpieczaniem szczęścia i dobrobytu ludzie, którzy obecnie tam żyją. Zamiast tego wyobraża sobie pokolenia Żydów wymachujących zardzewiałymi kluczami do ich domów rodzinnych w Krakowie lub w jakimś nieistniejącym już sztetlu i przysięgających, że któregoś dnia odzyskają nieruchomości swoich przodków, które od tego czasu stały się domami innych ludzi, którzy starają się budować przyszłość dla swoich dzieci najlepiej jak potrafią.

Czy to brzmi jak ktoś, kogo dobrze znamy?

Mamy słowo na niekończące się przywiązanie do mitycznych roszczeń do własności z jęczeniem, błaganiem, potępianiem i odwoływaniem się do absurdalnie wypaczających  interpretacji międzynarodowego prawa przy równoczesnym obwinianiu innych ludzi za własne problemy: Palestyńczyk. Ta strategia wiecznego usychania z tęsknoty i odgrywania ofiary, i żądań rekompensaty za krzywdy zadane przez historię zamieniała Palestyńczyków w polityczne ofiary losu dosłownie na każdym zakręcie ich krótkiej i nieszczęsnej kolektywnej historii. Jest więc całkowicie niepojęte, że wysoki rangą izraelski dygnitarz niefrasobliwie  stosuje teraz tę samą zapatrzoną w przeszłość logikę. Jest to tym bardziej zdumiewające, że ten sposób życia jest tym właśnie, co miało zostać zastąpione przez syjonizm.

Ruch odzyskania żydowskiej ojczyzny nigdy nie koncentrował się na koncepcji, że nasi przodkowie, począwszy od Abrahama, byli właścicielami kawałka nieruchomości w najbardziej obiecanej ziemi; Herzl doprawdy nie był biblistą. Ciągnęło nas do Ziemi Izraela nie z powodu jakichś pożółkłych historycznych aktów własności do jakichś miejsc, ale z powodu tego, że był to tygiel naszego narodu, miejsce kulturowej i historycznej pamięci, która mówiła nam, byśmy zbudowali własny kraj i czynili go raz za razem doskonalszym, bardziej ponadczasowym, bardziej żydowskim. Mówiąc najprościej, kluczową lekcją syjonizmu jest to, że mamy tylko jedną ojczyznę, a nie dziesięć.

Gdyby sensem syjonizmu było niekończące się wysuwanie roszczeń do nieruchomości, dlaczego zatrzymywać się na Izraelu? Powinniśmy teraz, zgodnie z logiką niekończących się zażaleń Lapida, skierować wzrok na Kordobę i Madryt, i zażądać hacjend, w których niegdyś mieszkali nasi przodkowie. Ach, złoty wiek w Hiszpanii! I dlaczego zatrzymywać się tam? A co z Surą i Pumbeditą, babilońskimi domami talmudycznych akademii, które między 589 a 1038 rokiem zrodziły tak wiele z tego, co dzisiaj znamy jako judaizm? Z pewnością tam też mamy roszczenia – jak również w Aleppo. A co z domem Majmonidesa w Kairze?

Czy jakikolwiek zdrowy na umyśle Żyd chce dzisiaj żyć w Iraku i Syrii? Nie. Te kraje należą do ich obywateli. Odwrotną stroną syjonizmu jest to, że Babilonia należy do Babilończyków, tak samo jak dzisiejsza Polska należy do ludzi, którzy dzisiaj nazywają siebie Polakami i którzy są zakorzenienie w polskiej historii, języku i kulturze. Choć przedstawiciele tego kraju mogą czasami mieć ciasne poglądy, mogą być drażliwi i nietaktowni, Polska jest ich krajem, a nie naszym.

Lapid ma zastąpić Bennetta u steru państwa w 2023 roku, co jest częścią porozumienia między ich partiami i każdy, kogo ciekawi, jak przyszły premier żydowskiego państwa może być takim ochoczym ignorantem i nie znać podstawowych koncepcji, które są samym fundamentem żydowskiego narodowego istnienia, powinien zaznajomić się z przemówieniem Lapida wygłoszonym na początku tego lata na  Globalnym Forum Walki z Antysemityzmem. Radykalnie przedefiniowując najstarszą nienawiść świata, Lapid twierdził, że antysemityzm powinien być określeniem stosowanym do każdego rodzaju dyskryminacji każdej marginalizowanej grupy, a nie tylko do Żydów.

“Pora powiedzieć poprawną rzecz o antysemitach – powiedział. – Antysemici byli nie tylko w getcie w Budapeszcie. Antysemitami byli handlarze niewolników, którzy wrzucali skutych niewolników do morza. Antysemitami byli członkowie plemienia Hutu w Ruandzie, którzy masakrowali Tutsich. Antysemitami są ci muzułmanie, którzy w ostatnim dziesięcioleciu zabili ponad 20 milionów innych muzułmanów. Antysemitami są Państwo Islamskie i Boko Haram”.

Jeśli Lapid istotnie wierzy w ten durny bełkot, to czy nie powinien skupiać swojego gniewu na, powiedzmy, Niemczech, kraju, który rzeczywiście zorganizował i dokonał Holocaustu i który w zeszłym miesiącu odmówił reparacji potomkom dziesiątków tysięcy członków plemion Herero i Nama, których zmasakrował w Namibii w czasie okrutnej kolonizacji na początku XX wieku, proponując zaledwie mizerną inwestycję w rozwój infrastruktury Namibii jako symbol swojej skruchy?

Niestety, może być inny, bardziej tchórzliwy powód pełnego dumy ataku Lapida na Polaków, powód związany z pragnieniem nowego rządu Izraela zjednania sobie nowej administracji w Waszyngtonie.

Jak naprawić kurs sympatii do Trumpa, która była sygnaturą w polityce Bibi Netanjahu? Oto możliwość: dołączyć do sekretarza stanu Antony’ego Blinkena w potępianiu Polaków. Warszawa, jak może pamiętacie, gościła byłego premiera Netanjahu wraz z arabskimi i amerykańskimi dyplomatami w 2019 roku na konferencji poświęconej walce z irańskim zagrożeniem. Teraz, kiedy przymilanie się do morderczych mułłów jest ponownie trzonem amerykańskiej polityki bliskowschodniej, pora postawić tych uprzykrzonych Polaków tam, gdzie ich miejsce, w działce zatytułowanej „antysemici”.

Co za hańba. Ale Żydom – w Izraelu, Ameryce i wszędzie indziej – nie wolno przyjmować  tak pokrętnego myślenia. Rzeczywistość jest jasna: Polska, kraj, który wycierpiał jak niewiele innych z powodu bliźniaczego zła nazizmu i komunizmu, ma wszelkie prawo do ustalenia sensownej granicy czasowej na roszczenia ludzi – tak Żydów, jak i nie-Żydów – którzy uważają, że historię trzeba zamrozić w czasie i zmusić do respektowania ich roszczeń do własności, która należy teraz do innych ludzi, którzy na niej pracują i żyją codziennym życiem. Polska ma wszelkie prawa do zapewnienia swoich obywateli, że żądania restytucji będą miały czasową granicę. I ma pełne prawo do oburzenia za przedstawianie jej jako w jakiś sposób centralnego miejsca historycznego, europejskiego antysemityzmu, podczas gdy Niemcy okrzyczane są jako model historycznej skruchy i pokuty, choć w dalszym ciągu obsypują miłością i gotówką dyktaturę, która jawnie neguje Holocaust i płaci za mordowanie Żydów na całym świecie.

Polska ma rację w tym konkretnym starciu, ale, co ważniejsze, Izrael rażąco i boleśnie nie ma racji. Nie powinno się wymieniać żydowskiego cierpienia, na podobieństwo żetonów w kasynie, na tanią walutę, by ją wykorzystać jako stawkę w jakimś wyglądającym na sprytne posunięciu politycznym. Żydowska historia – lub, ściślej, żydowska pamięć – ma sens i znaczenie właśnie dlatego, że zawsze odrzucała takie cwaniackie transakcje. Musimy tę tradycję utrzymać.

This story originally appeared in English in Tablet Magazine, at tabletmag.com, and is reprinted with permission.

Liel Leibovitz – Izraelsko-amerykański pisarz i dziennikarz. Urodził się w Tel Awiwie, mieszka obecnie w Stanach Zjednoczonych, jest publicystą magazynu „Tablet”.

The Afghan gov’t overthrown by Taliban never existed – ex-soldier

SETH J. FRANTZMAN

Former US soldier discusses how myths, bad data, desire for promotions, corruption and waste underpinned the Afghan war.

A US SOLDIER takes cover during a controlled detonation in southern Afghanistan’s Kandahar Province in 2012. /  (photo credit: SHAMIL ZHUMATOV / REUTERS)

“They believed it because they had to; they couldn’t bring themselves to admit that this might not be real, it was just a sham,” said Graham Platner, who served in Iraq and then Afghanistan as a US soldier, and later as a security contractor. “Military officers are not trained to admit that maybe we can’t do this.”

In an interview with The Jerusalem Post, Platner reveals the deeply troubling levels of corruption, waste and myths that underpinned the US role in Afghanistan, and explains why the country fell to the Taliban in just a few days.

The Taliban captured their first provincial capital of Zaranj on August 7, and by August 15 they were in Kabul after President Ashraf Ghani had fled the country. US forces had left Bagram Air Base in early July, roughly a month before the Taliban offensive gained momentum and swept over the country.

Platner came to Afghanistan with high hopes in 2010. He’d been in Iraq, and would ultimately serve for eight years with the US Infantry. He came to Afghanistan with the surge of US troops that was supposed to turn around a war that had already dragged on for a decade.

“My unit was deployed in November 2010 as part of the Obama surge to move troops into the country to conduct counter-insurgency the right way,” he said. “I believed it before I left.”

Platner had seen mistakes in Iraq, and believed that Gen. David Petraeus, commander of the International Security Assistance Forces, and Gen. Stanley McChrystal, his predecessor, were saying the right things about Afghanistan.

McChrystal said “that we would now drive on the road like we are part of the Afghans, and walk more and get out of our trucks,” remembers Platner. “And as an infantry sergeant who believed counter-insurgency could work, I wanted to do this, and I was excited to go and fight in an army that was going to take seriously this strategy that I had fully bought into.”

Graham Platner is seen alongside a member of the Afghan National Police. (credit: Courtesy of Graham Platner)

Then he saw how things really were. While the generals said the right things and lower-level US officers believed it and tried to get it done, “everyone in between doesn’t want to do any of this.” He sketches a pattern of officers being asked to quantify their successes through the number of missions and number of engagements carried out meeting Afghans. As officers wanted promotions, they were incentivized to put in big numbers, but not necessarily accomplish anything real on the ground.

“How do you quantify making Afghans happy?” Platner asks. “It is immeasurable and you need metrics, like killing this many enemy, and spending this much money, and this many combat patrols. It doesn’t matter what you did.”

WHILE THE US Army sought to get good “stats” on what was happening to pass up the chain of command, the Afghan army and police were largely an army only on paper. In northeast Afghanistan, where Platner was a rifle squad leader, he spent most of his time living with Afghan National Police, who were supposed to be performing paramilitary operations as well. The Afghan army in his area was being advised by the French Foreign Legion. He says this was in the Ghorband District not far from Kabul.

While the US brigade moved around a bit, his role in training Afghan police provided an insight into the failures across Afghanistan at the time.
“We were pretending that we were preparing them to do this on their own,” recalls Platner. “But since they were utterly incapable of doing it on their own, we were going on combat patrols and dragging along some Afghan cops to pretend they were doing a mission. So we operated basically as a US rifle company.”

This meant that the “advise and assist” nature of what the US thought it was doing, or the “by, with and through” approach the US would take later in Iraq after 2014, was largely a myth because the local units wouldn’t lead the way.

It was a “delusion,” Platner says. “We had two platoon interpreters.”
Most of the Afghan security forces came from minority communities such as Uzbeks, Tajiks and Hazzara Shi’ites, and they owed their place in the units to the old Northern Alliance that had resisted the Taliban and which had swept to power with US support in late 2001 and early 2002. While reports say the Afghan army was supposed to be 45% Pashtun – the majority group in Afghanistan that has also made up the backbone of Taliban fighters – the reality was that he thinks it never exceeded a few percent Pashtun.

Platner says that in his district, the US company, squad and brigade commanders had their own notions of what a successful deployment meant in terms of their resume, “so they could say they oversaw a battalion that did this many patrols and spent this much on reconstruction and did this to the enemy. So what we were doing was taking orders from the military structure that was to operate as a counter-insurgency structure and engage the enemy and shoe-horn the Afghan component into it.”

The result was that the local Afghans who were supposed to be leading operations had no appetite for any combat missions.

“They didn’t want to do anything, except steal from people,” he says.
This harsh statement is backed up by his experience dealing with the underpaid police.

“In the summer of 2011 at the height of the fighting season, the Afghan police I was advising had two magazines per man, and the entire district had one RPG round, one round for their one RPG tube, and they had no gas for their Ford Rangers we had bought them.”

This dismal state of affairs was exacerbated by their paychecks and cash for basic things being stolen by higher-level Afghan commanders. He also says the police would put people in jail to get ransom from local families to raise money.

“They did that because they weren’t getting paid.”

PLATNER DESCRIBES the process at the time as “Afghanistanization,” a term borrowed and adapted from the US experience in Vietnam when the US tried to turn over sectors to the local Vietnamese ARVN forces in preparation for leaving. The concept was to put “Afghans in the lead and weaning them from the American logistic teat.” That meant the US infantry couldn’t give their partner forces ammunition or gas.

“Everyone knew the reason they didn’t have gas or ammo or money is because their leadership was stealing it. All the money came from Department of Defense coffers. There was no tax structure or civil authority outside of Kabul. So all the money was dumped in at the top and siphoned from the highest levels like a kleptocracy and there was nothing left.”

He says that there was an incentive to inflate costs because everyone was making money: development projects would choose the most expensive bid so that those in charge could make it seem they were spending more money. It didn’t matter if anything got built, from wells to roads to schools. What mattered was that officers or heads of areas like what was called RC East (Regional Command-East) could say they had a successful combatant command experience.

“How do you show you were better than everyone else and make colonel or general and move up the chain of command?” Platner asks rhetorically. You spend more money than your peers.

“The military was incapable of change,” he says. “Amusingly, we were doing the same thing but calling it something else, like VSO [Village Stability Operations].”

The military had become entangled in a culture of corporate middle management, but with no incentives to actually get things right. Unlike in a business, “the money is not going to shut off. The US military isn’t going to go out of business if they get it wrong.”

If anyone had asked the soldiers on the ground, they would have predicted the collapse this year more than a decade ago. Meanwhile, higher-up officers were tabulating the number of “key leader engagements [KLEs]” and other rubrics of success.

“If you sit down with dudes in a village and they say they want a road built and say they will tell you when the Taliban will come and they say they love America, but you know it’s a sham, and no one wants to say they failed and suck at their job, so instead of lying, you choose a metric that is kind of vague that you can reach conclusions from.”

The problem was the government never existed, he says. While Afghanistan had buildings labeled “defense” or “taxation” departments, in reality it was an empty shell. US Inspector General reports reveal this, Platner says.

“No one wanted to say anything…. Everyone was a coward, from executive leadership down to the company level where the cowardice stopped. Everyone above that was a coward. They believed it because they had to, they couldn’t bring themselves to admit that this might not be real.”

In the end, his diagnosis is that the Afghanistan government the US supported can’t be said to have “collapsed” because it never existed.
“The Afghan army wasn’t real. The Afghan Civil Authority was never real. They never collected taxes. There were no courts outside of police robbing people. None of it ever existed… it was just a big jobs program funded by American money, and the moment it looked like the money would go away, everyone went home.”

With the exception of Kabul, Charikar and a few other places, he paints a picture of an Afghan state that never controlled much beyond a few highways and cities. That’s why it fell apart so quickly once the US pulled funding.