„Poruszając się wśród pozornego chaosu faktów, badacz usiłuje odnaleźć w nim elementy porządku, określić przyczyny zjawisk i ich wzajemne związki, przełożyć je na możliwie prostą teorię, pozwalającą innym podążyć śladami jego myśli i zweryfikować słuszność rozumowania” – zauważa Marek Grajek, autor książki „Enigma – bliżej prawdy”. W ten sposób można opisać trwającą ponad dekadę pracę polskich kryptografów, którzy dążyli do złamania szyfrów jednej z najbardziej zaawansowanych technicznie maszyn dwudziestolecia międzywojennego.

Niemiecka Enigma była początkowo przeznaczona dla przedsiębiorstw dążących do ochrony swoich tajemnic handlowych. W drugiej połowie lat dwudziestych została wprowadzona do użytku w niemieckich siłach zbrojnych. Polski wywiad natychmiast przystąpił do prób złamania jej kodów. W 1929 r. do tego zadania wyłoniono grupę trzech niezwykle uzdolnionych poznańskich matematyków – Jerzego Różyckiego, Henryka Zygalskiego i Rejewskiego. Głównym autorem sukcesu z ostatnich dni grudnia 1932 r. okazał się ten trzeci, który wykorzystując najdrobniejsze luki w niemieckiej metodzie szyfrowania, wykradziony egzemplarz Enigmy, materiały przekazane przez francuskich sojuszników oraz swoją intuicję matematyczną, opracował metodę łamania szyfru.

Odczytanie Enigmy w sylwestra 1932 r. nie oznaczało, że wysiłki Rejewskiego i jego kolegów okazały się tylko sukcesem. Niemcy coraz szybciej komplikowali mechanizm Enigmy, m.in. poprzez zmiany kolejności i liczby wirników oraz połączeń na przełącznicy kablowej.

Niemcy i wywiad francuski zakładali, że odszyfrowywanie Enigmy będzie możliwe jedynie w wypadku zwerbowania do współpracy funkcjonariuszy niemieckiego wywiadu. Tymczasem Polacy aż do 1939 r. odczytywali większość przechwyconych depesz. Ujawnienie tej wiedzy przedstawicielom Wielkiej Brytanii i Francji u progu II wojny wywołało szok tamtejszych wywiadów. Zdaniem historyków dokonania poznańskich kryptologów były kluczowym wkładem w zwycięstwo aliantów nad III Rzeszą.