Mężczyzna sprawdzający zniszczenia sklepu z galanterią skórzaną po pogromie w trakcie nocy kryształowej w Berlinie (10 listopada 1938 r.). Zdjęcie: United States Holocaust Memorial Museum, dzięki uprzejmości National Archives and Records Administration, College Park

Czym była „noc kryształowa”?

WJC

Kristallnacht czyli noc kryształowa, zwana również nocą tłuczonego szkła, gdyż ulice niemieckich miast zostały zasypane odłamkami szkła i kryształów ze zniszczonych żydowskich mieszkań i sklepów. Jest to termin ukuty przez nazistów do określania masowego pogromu Żydów w Niemczech, Austrii i okupowanym przez Niemcy Kraju Sudetów w Czechosłowacji w dniach 9 i 10 listopada 1938 r.

8 listopada 1938 roku policja bezczynnie przyglądała się, jak członkowie [SA] i [Hitlerjugend] wylegli na ulice całej Rzeszy. Podczas aktów przemocy spalono i zniszczono 267 synagog, żydowskie firmy padły ofiarą grabieży, wybijano okna, a żydowskie szkoły, domy i szpitale zostały zbezczeszczone.

Powodem podawanym przez propagandę nazistowską był paryski zamach na niższego rangą sekretarza przeprowadzony przez żydowskiego nastolatka, którego rodzinę deportowano z Niemiec, a rządy Niemiec i Polski porzuciły ich w granicznym mieście Zbąszyń.

Po Nocy kryształowej policja wyłapała 30 tysięcy Żydów, którzy zostali zamknięci w obozach koncentracyjnych. Po ich zwolnieniu zwiększyła się liczba wniosków o wyjazd z Niemiec, a mimo to zagraniczne wizy przyznawane były tylko nielicznym.

Zdarzenia te, powszechnie uważane za punkt zwrotny prowadzący do eskalacji nastrojów i prac antyżydowskich w nazistowskich Niemczech, nie spotkały się z żadnymi wyraźnymi działaniami ze strony rządów aliantów ani nie zwiększyły kwot uchodźców żydowskich przyjmowanych przez inne kraje. Latem 1939 roku uchodźcy na pokładzie [MS St. Louis] nie otrzymali zgody na zejście na ląd w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie oraz Kubie.

[MS St. Louis: niemiecki statek wycieczkowy, który wypłynął z Hamburga do Kuby w maju 1939 roku, wioząc 900 pasażerów szukających azylu przed prześladowaniami nazistów. Statek nie otrzymał zgody na wpłynięcie do portów na Kubie, w Stanach Zjednoczonych oraz Kanadzie i finalnie w czerwcu wrócił do Europy. Większość uchodźców otrzymała azyl we Francji, Belgii i Holandii: historycy szacują, że większość z pasażerów ostatecznie zginęła w Auschwitz po inwazji nazistów na te kraje.]

[SA: niem. Sturmabteilung (oddziały szturmowe). Paramilitarne skrzydło NSDAP rekrutujące członków wśród klasy robotniczej i pozostających bez pracy weteranów. SA zyskało uzasadnioną reputację za przemoc i bandyctwo w latach 20. i 30. W latach 20. zapewniali bezpieczeństwo podczas spotkań i zjazdów partii, a także „zbierali” datki na fundusz partyjny. Po przejęciu władzy w 1933 dowództwo SA dążyło do jeszcze agresywniejszej realizacji programu nazistów, w szczególności wyrażając zamiary przejęcia armii. Aby zyskać przychylność armii, Hitler rozkazał aresztowanie i egzekucję liderów SA w czerwcu i lipcu 1934 roku podczas tak zwanej nocy długich noży. Po tym wydarzeniu rola SA w państwie nazistowskim została zdegradowana do minimum.]

[Hitlerjugend: niem. Młodzież Hitlera. Młodzieżowa organizacja nastolatków Hitlerjugend oraz jej odpowiednik Związek Niemieckich Dziewcząt stały się obowiązkowe dla młodzieży niemieckiej w 1936 roku. Oprócz indoktrynacji ideologicznej działania były różne w zależności od płci: chłopcy skupiali się na umiejętnościach przydatnych w wojsku, a dziewczynki były szkolone do bycia żonami i matkami. Historycy spierają się co do stopnia, w jaki Hitlerjugend była skuteczna w indoktrynowaniu niemieckiej młodzieży: mimo iż niektórzy byli członkowie, tacy jak Melita Maschmann, pisali o dużym stopniu ekspozycji na ideologię nazistowską do samego końca, inne źródła sugerują, że wiele młodych osób unikało obecności na spotkaniach młodzieżówek.]