Krzysztof Kamil Baczyński [22.01.1921—4.08.1944]

Krzysztof Kamil Baczyński, rep. Andrzej Szypowski / East News
Krzysztof Kamil Baczyński, rep. Andrzej Szypowski / East News


Krzysztof Kamil Baczyński
[22.01.1921—4.08.1944]

Culture.pl


Poeta. Urodził się 22 stycznia 1921 w Warszawie, zginął 4 sierpnia 1944 w Powstaniu Warszawskim.

Od 1933 uczęszczał do Państwowego Gimnazjum im. Stefana Batorego, gdzie w 1939 uzyskał świadectwo dojrzałości. Należał do półlegalnej Organizacji Młodzieży Socjalistycznej “Spartakus” (od 1937 w komitecie wykonawczym organizacji, od 1938 współredaktor jej pisma “Strzały”). W czasie okupacji niemieckiej mieszkał w Warszawie. Krótki czas uczęszczał do Miejskiej Szkoły Sztuk Zdobniczych i Malarskich im. C.K. Norwida. Od 1940 publikował konspiracyjne tomiki wierszy (m.in. pod pseudonimem Jan Bugaj), a także anonimowo w podziemnych antologiach i czasopismach (“Dzień Warszawski”, “Miesięcznik Literacki”). Jako poeta współpracował z referatem literackim Podwydziału Propagandy Mobilizacyjnej “Rój” Biura Informacji i Propagandy AK. Od jesieni 1942 studiował polonistykę na tajnych kompletach Uniwersytetu Warszawskiego. Był w komitecie redakcyjnym wydawanego między grudniem 1943 a kwietniem 1944 miesięcznika literacko-społecznego “Droga” tworzonego przez grupę młodzieży akademickiej. Był członkiem socjalistycznej organizacji “Płomienie”. Otrzymywał stypendia z konspiracyjnych funduszów literackich. W lecie 1943 wstąpił do Harcerskich Grup Szturmowych AK. Ukończył turnus Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty “Agricola” ze stopniem starszego strzelca podchorążego rezerwy piechoty. Od 1943 był sekcyjnym w 2 plutonie “Alek” 2 kompanii “Rudy” batalionu “Zośka”, od lipca 1943 zastępcą dowódcy 3 plutonu 3 kompanii batalionu “Parasol”. W chwili wybuchu powstania warszawskiego nie zdołał dotrzeć do swojego plutonu, walczył w okolicy Placu Teatralnego, tam też zginął.

Steampunkowe komiksy i psychologiczne dramaty, imponujące animacje, inscenizowane dokumenty i poetyckie biografie. Oto najciekawsze filmy o powstaniu warszawskim.

Twórczość Baczyńskiego charakteryzuje się dużą dynamiką zmian – ewolucją postawy wobec rzeczywistości, która pociągała za sobą zmianę w repertuarze środków artystycznych.Zaczął pisać już jako gimnazjalista, do roku 1941 trwa jego “wczesny” etap twórczości, podczas którego poeta tworzy głównie pod wpływem J. K. Weintrauba, poezji Czechowicza i wileńskich Żagarystów (zwłaszcza Zagórskiego i Rymkiewicza). 

Na czoło, poza typową dla katastrofistów scenerią kosmiczną, wysuwa się kontrast między sielankowym obrazem dzieciństwa – utraconą arkadią spokoju i piękna, a katastrofą, która obróciła ten świat w niwecz. W przeciwieństwie jednak do twórców którzy go inspirowali, był poetą Apokalipsy spełnionej.

Krzysztof Kamil Baczyński z psem Fredem, ok. 1931-1932, fot. Aleksander Jalosinski / Forum
Krzysztof Kamil Baczyński z psem Fredem, ok. 1931-1932,fot. Aleksander Jałosiński / Forum

Na jesieni 1941 w twórczości Baczyńskiego daje się zauważyć przemianę – poeta doznaje “porażenia okupacyjnego” – w jego wierszach następuje zwrot do tradycji romantycznej (zwłaszcza Słowackiego i Norwida), zaznacza się w niej konflikt dwóch tendencji artystycznych – liryki “czystej”, dającej pierwszeństwo swobodnej grze wyobraźni oraz liryki zaangażowanej, zajmującej aktywną postawę wobec bieżących wydarzeń. Druga z tych tendencji zyskuje przewagę, wysuwa na czoło rolę poety jako natchnionego wieszcza i budziciela sumień. Wymowa jego wierszy pozostaje jednak wieloznaczna i płynna, jej język jest silnie zmetaforyzowany, występują w niej liczne symbole, słowa – klucze, zaskakujące połączenia motywów (z najistotniejszym motywem wody), stale przeplatają się dwa style – intelektualno-dyskursywny i wizjonersko-symboliczny (wykorzystujący takie elementy, jak baśń, legenda, mit, sen).

Ważnym elementem twórczości Baczyńskiego są erotyki poświęcone żonie, Barbarze Drapczyńskiej – wykraczające poza dotychczasowe konwencje liryki miłosnej, ukazujące portret kobiety w znacznym odrealnieniu, stającej się częścią natury, jakby w niej roztopionej. Po wstąpieniu w 1943 do Harcerskich Grup Szturmowych nasila się w jego poezji tematyka walki, etosu żołnierskiego, rozważania o wyborze, którego trzeba dokonać, aby włączyć się do działalności zbrojnej – najdoskonalszym przykładem wykorzystania tej tematyki jest poemat Wybór, parabola losów i motywów, z jakimi zmagała się młodzież AK-owska.

Krzysztof Kamil Baczyński, rep. PAP

Baczyński już za życia cieszył się sporym uznaniem, zwłaszcza starszych twórców (Andrzejewskiego czy Iwaszkiewicza), niezbyt przychylnie natomiast odnosili się do jego twórczości rówieśnicy skupieni wokół prawicowego pisma “Sztuka i Naród”. Powojenna recepcja jego poezji nierozerwalnie związała się z legendą biograficzną, według której Baczyński był modelowym reprezentantem pokolenia Kolumbów. Pomimo nielicznych głosów krytycznych jego poezja cieszy się popularnością wśród czytelników i poważaniem badaczy literatury, a sam Baczyński uważany jest za najwybitniejszego twórcę pokolenia wojennego.


Wydania wierszy z lat 1940-1944:
  • “Zamkniętym echem”, Warszawa 1940 – 7 egzemplarzy
  • “Dwie miłości”, Warszawa 1940 – 7 egzemplarzy
  • “Modlitwa”, Warszawa 1942 – 3 egzemplarze
  • “Wiersze wybrane”, Warszawa 1942 (pseudonim: Jan Bugaj)
  • “Arkusz poetycki Nr.1”, Warszawa 1944 (pseudonim: Jan Bugaj)
  • “Śpiew z pożogi”, Warszawa 1944 (pseudonim: podp. Piotr Smugosz)
Niektóre powojenne wybory wierszy:
  • “Śpiew z pożogi”, Warszawa, Wiedza 1947
  • “Utwory zebrane”, opracowanie: A. Kmita-Piorunowa i K. Wyka, wstęp: K. Wyka; Kraków, Wydawnictwo Literackie 1961
  • “Utwory wybrane”, wybór i wstęp: K. Wyka; Kraków, Wydawnictwo Literackie 1964
  • “Wybór poezji”, opracowanie i wstęp: J. Święch; Wrocław, Ossolineum 1989 BN I 265

Autor: Bartłomiej Szleszyński, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, lipiec 2003.



Zawartość publikowanych artykułów i materiałów nie reprezentuje poglądów ani opinii Reunion’68,
ani też webmastera Blogu Reunion’68, chyba ze jest to wyraźnie zaznaczone.
Twoje uwagi, linki, własne artykuły lub wiadomości prześlij na adres:
webmaster@reunion68.com