ŻIH – Projekt EHRI

Żydowski Instytut Historyczny współpracuje z wieloma uznanymi i rozpoznawalnymi instytucjami na świecie. Jednym z takich przedsięwzięć jest EHRI (European Holocaust Research Infrastructure) czyli Europejska Infrastuktura Badań nad Zagładą.

Projekt EHRI został powołany do życia z inicjatywy Unii Europejskiej, która podjęła się jego finansowania w ramach funduszu przeznaczonego na koordynację badań naukowych. Na jesieni 2008 r. w Brukseli odbyło się pierwsze zebranie. Do współpracy zaproszono wówczas instytuty naukowe, archiwa państwowe, muzea oraz instytucje utworzone w celu upamiętnienia ofiar Zagłady. Inauguracja EHRI odbyła się w listopadzie 2010 roku w Brukseli. Przewidywano, że projekt będzie funkcjonował 4 lata, ostatecznie przedłużono go o 4 miesiące (do marca 2015 roku). W projekcie wzięło udział 20 instytucji, głównie z krajów Unii, ale także z Izraela i Norwegii (ŻIH był jedyną polską placówką biorącą udział w projekcie). Koordynacji, obsługi organizacyjnej i finansowej projektu podjął się amsterdamski NIOD (czyli Instytut Badania Wojny, Zagłady i Ludobójstwa, działający w ramach Królewskiej Holenderskiej Akademii Nauk)

EHRI jest swego rodzaju konsorcjum instytutów, muzeów czy miejsc pamięci. Jego hasłem jest „Connecting collections” – „Łączenie kolekcji”. Celem przedsięwzięcia jest zatem głównie identyfikacja zbiorów dokumentów dotyczących Zagłady i sporządzenie ich internetowego katalogu. W ramach EHRI odbywają się również szkoły letnie. Ponadto EHRI jest fundatorem miesięcznych i dwumiesięcznych stypendiów umożliwiających badania w niektórych instytucjach uczestniczących w programie.

Prace EHRI podzielone są na zespoły robocze. W zespole roboczym EHRI nr 15 („Identification and Investigation”) przedstawicielami ŻIH byli pracownicy archiwum: Michał Czajka oraz Monika Taras (jej udział w projekcie został przerwany wskutek urlopu macierzyńskiego), natomiast Magdalena Siek brała udział w pracach zespołu roboczego nr 3 („Access, Privacy and Copyright Policies”).

Nasze zadanie w ramach zespołu roboczego nr 15 polegało na sporządzaniu wykazów instytucji z krajów Europy Wschodniej, które posiadają zbiory związane tematycznie z Zagładą oraz wykazów zespołów archiwalnych znajdujących się w tych instytucjach.

Efekty pracy EHRI można zobaczyć na portalu internetowym. Składa się on z 3 zasadniczych części: informacji o poszczególnych krajach, o instytucjach posiadających materiały dotyczące Zagłady (głównie archiwach) oraz o zespołach archiwalnych. Strony organizacyjne portalu są dostępne w czterech językach (angielski, francuski, niemiecki i polski), natomiast informacje o 57 krajach i o 1829 instytucjach są w języku angielskim. Informacje o 152 692 zespołach archiwalnych zostały zgromadzone przy wykorzystaniu różnych źródeł, dlatego w tej części bazy danych występuje 13 języków, przy czym po angielskim drugim najczęściej używanym językiem jest polski, ze względu na mnogość źródeł w polskich archiwach.

Obecnie projekt EHRI został zakończony, nie oznacza jednak, że jego uczestnicy zaprzestaną pracy. Unia Europejska zatwierdziła już projekt EHRI II, przewidziany na lata 2015–2020. W tym programie ŻIH również będzie uczestniczył, i to na większą skalę. Oprócz udziału w dalszej pracy nad tworzeniem baz danych ŻIH zaprosi stypendystów, którzy dzięki funduszom EHRI będą mogli przyjechać do Warszawy i studiować dokumenty znajdujące się w naszych zbiorach.