Marsz Żywych: Pamięć o Holokauście znów może łączyć

   Jędrzej Bielecki

---

Prezydent Reuwen Riwlin szedł w Marszu Żywych. To znak, że Izrael chce zgody z Polską.

Jeszcze kilka tygodni temu Jonathan Ornstein, prezes krakowskiego Jewish Community Center (JCC), bez przerwy dostawał zapytania z całego świata, czy bezpiecznie jest przyjechać do Polski na obchody Dnia Pamięci Ofiar Zagłady.

Tak fatalna była opinia o naszym kraju po wybuchu sporu o nowelizację ustawy o IPN. Ale w czwartek, w 30. rocznicę pierwszego Marszu Żywych, do byłego obozu zagłady przyjechało aż kilkanaście tysięcy Żydów, nie tylko z Izraela, ale i całej Europy, Ameryki, a nawet małych krajów Ameryki Środkowej. Byli też dowódcy wszystkich izraelskich formacji zbrojnych. I sam prezydent Reuwen Riwlin.

– Długo się zastanawialiśmy, czy po przyjęciu przez Sejmu ustawy o IPN prezydent Izraela powinien przyjechać do Auschwitz. Ostatecznie rozstrzygnął premier Beniamin Netanjahu. Uznał, że to jest z naszej strony pierwszy krok ku pojednaniu. Ale spór nie jest za nami: czekamy na decyzję Trybunału Konstytucyjnego – mówią „Rz” źródła rządowe w Jerozolimie.Wyrok Trybunału może zostać ogłoszony jeszcze w kwietniu. Ale jest jasne, że polscy przywódcy chcą jak najszybciej ugasić spór z Izraelem, Ameryką i całym światem żydowskim.

– Nigdy nie było intencją polskich parlamentarzystów, polskich polityków stworzenie takiej regulacji, która powodowałaby zablokowanie świadectwa o Zagładzie.

I ja, jako polski prezydent, chcę tej prawdy historycznej bronić z całą mocą. Także w tych elementach, w których jest ona trudna dla Polaków – zapewnił Andrzej Duda po dwugodzinnej rozmowie z Reuwenem Riwlinem.W dobrze odebranym przemówieniu prezydent oświadczył:

– Spotykamy się na Marszu Żywych, aby powiedzieć, wręcz krzyknąć: „Popatrzcie, do czego mogą prowadzić antysemityzm, ksenofobia, rasizm!”.W opublikowanym właśnie raporcie Światowy Kongres Żydów ostrzega przed rosnącym antysemityzmem w Europie i Ameryce, związanym m.in. z narastającą falą populistycznych partii skrajnej prawicy. Zdaniem izraelskich źródeł rządowych to także problem Polski, bo spór o ustawę o IPN obudził w części polskiego społeczeństwa uśpione demony nienawiści do Żydów.

Duda na Marszu Żywych. “Żydzi umierali za Polskę”

Spotykamy się na Marszu Żywych, po to, aby dać świadectwo pamięci o Zagładzie narodu żydowskiego. Ale zarazem, aby po raz 30 powiedzieć światu stąd właśnie, z tego miejsca, gdzie doszło do tej straszliwej tragedii, żeby powiedzieć “Nigdy Więcej” – mówił prezydent Andrzej Duda w Auschwitz, gdzie uczestniczył wraz z prezydentem Izraela Re’uwenem Riwlinem w 30. Marszu Żywych. Marsz Żywych wyruszył z Auschwitz o godzinie 14. W Marszu bierze udział ok. 10 tys. osób.

– Spotykamy się tu, żeby krzyknąć: popatrzcie, do czego może prowadzić antysemityzm, ksenofobia, rasizm. (Może prowadzić) Do tego, że człowiek zachowuje się w taki sposób, w jaki trudno sobie w ogóle wyobrazić, iż człowiek mógłby się zachować – podkreślał Duda.

Mówiąc o Holokauście prezydent Duda nazwał go “jednym z najtragiczniejszych zdarzeń jakie miały miejsce w historii Polski”. Prezydent wspominał, że w Polsce “przez prawie tysiąc lat żyły obok siebie dwa narody, polski i żydowski”. – Gdzie tak wielu Żydów było obywatelami Rzeczypospolitej, gdzie tak wielu Żydów oddało życie za Polskę i za polskość, za to żeby Polska mogła być.

Ich groby rozsiane są po całym terenie naszego kraju – nie dlatego, ze ktoś ich zamordował, ale dlatego, że walczyli, by Polska mogła istnieć – mówił prezydent.Duda przypomniał, że w czasie II wojny światowej 3 mln obywateli Polski narodowości żydowskiej zostało zamordowanych przez nazistowskich Niemców. – Zawsze będziemy o nich pamiętali. Nam Polakom zależy, aby to świadectwo brzmiało – dodał.Prezydent wspomniał o budzącej kontrowersje w Izraelu nowelizacji ustawy o IPN.

Podkreślił w tym kontekście, że “nigdy nie było intencją polskich polityków stworzenie takiej regulacji, która powodowałaby zablokowanie tego świadectwa”.- Przeciwnie, chcieliśmy bronić prawdy historycznej. Ja jako polski prezydent chce tej prawdy bronić z całą mocą, również w tych fragmentach, które są trudne dla Polaków – mówił. Dodał, że niektórzy Polacy zachowywali się w sposób, który trzeba potępić. – Nie boję się o tym mówić. Ae były i zachowania chwalebne – dodał.

– Nigdy nie było systemowej, instytucjonalnej wrogości wobec Żydów ze strony polskiego państwa. Przeciwnie, władze polskie starały się bronić obywateli polskich narodowości żydowskiej. A polskie państwo podziemne karało szmalcowników wyrokami śmierci – przypominał Duda.

– Nasza obecność tutaj powie światu: nigdy więcej antysemityzmu, nigdy więcej ludobójstwa, nigdy więcej Holokaustu – podsumował prezydent.

Z kolei prezydent Izraela Re’uwen Riwlin stwierdził, że “Polska stała się największym na świecie cmentarzem żydowskim”.

– Nie można wymazać historii tak bogatej, ale i bolesnej. Izrael śledzi z bliska to co się dzieje tutaj. Mamy pełen szacunek tego rachunku sumienia, który społeczeństwo polskie zrobiło. Ale żądamy, aby Polska podchodziła odpowiedzialnie do badania prawdy o Holokauście – dodał izraelski prezydent.

Marsz Żywych to organizowane co roku od 1996 roku w Dzień Pamięci Ofiar Zagłady przedsięwzięcie edukacyjne w ramach którego młodzież – głównie z Izraela – odwiedza miejsca zagłady stworzone przez Niemców na ziemiach polskich. Uczestnictwo w Marszu ma dawać świadectwo, a także manifestacją przywiązania do takich wartości, jak: godność i równość wszystkich ludzi, tolerancja, prawo każdego człowieka do życia w pokoju.

Nowelizacja ustawy o IPN, o której mówili prezydenci przewiduje karę do trzech lat więzienia dla każdego, kto – wbrew faktom – będzie przypisywał narodowi polskiemu odpowiedzialność za zbrodnie popełnione przez Niemców w czasie II wojny światowej. Intencją polskich ustawodawców była przede wszystkim walka z określeniem “polskie obozy śmierci”, które pojawiało się w zagranicznej prasie, a także w wypowiedziach polityków. Izrael uznał jednak, że przepisy te mogą zostać wykorzystane do ukrywania prawdy o odpowiedzialności Polaków za Holokaust.

---

 

---