Ryzykowne schronienie. O polskich Żydach, którzy uniknęli Zagłady w ZSRR

POLIN

Profesor Atina Grossmann z nowojorskiego Cooper Union przedstawi losy polskich Żydów ocalałych z Zagłady, którzy odnaleźli niepewne schronienie w Związku Radzieckim. Podczas wykładu opowie o przemilczanych fragmentach historii żydowskich uchodźców, utraconej pamięci przesiedlenia, traumie i ratowaniu w Środkowej Azji: ZSRR, Iranie i Indiach.

11 października (czwartek), g. 18.00, wstęp wolny

Profesor Atina Grossmann opowie o przemilczanym fragmencie dziejów –  składającym się na historię Zagłady, który pomimo kilku dekad zainteresowania społecznego i intensywnych badań naukowych nad Holokaustem pozostał na marginesie historiografii i upamiętnienia. Większość z około 250 tys. ocalałych z Zagłady przeważnie polskich Żydów przeżyło, ponieważ odnaleźli niepewne schronienie w Związku Radzieckim, najpierw w obozach pracy, a następnie jako „objęci amnestią” Polacy w Środkowej Azji. Wykład ma na celu wpisanie tych niezbadanych doświadczeń przesiedlenia i traumy w obraz historii Zagłady, a także w wojenną historię Polski i Związku Radzieckiego.

Profesor Grossmann opowie o spotkaniach Żydów z deportowanymi Polakami, ewakuowanymi obywatelami ZSRR i lokalną populacją w Azji Środkowej, a także o przejściu Armii Andersa przez Iran. Skupi się na kluczowym wpływie wieku, płci i rodziny na możliwość przeżycia „za liniami frontu”, na obrzeżach europejskiej wojny i ludobójstwa. Przypomnienie tej historii zmienia obraz prześladowań, śmierci, przeżycia, ratunku i pomocy w czasie II wojny światowej. Stawia również pytanie o to, jak „azjatyckie” doświadczenie kształtuje definicje (i autodefinicje) przeżycia w tuż powojennym kontekście repatriacji i dalszego przesiedlania.

Profesor Atina Grossmann wykłada w Cooper Union w Nowym Jorku. Jest autorką licznych książek m.in. Jews, Germans, and Allies: Close Encounters in Occupied Germany (Żydzi, Niemcy i Alianci: bliskie spotkania w okupowanych Niemczech, 2007, po niemiecku 2012) i współautorką m.in. książki Shelter from the Holocaust: Rethinking Jewish Survival in the Soviet Union (Schronienie przed Zagładą: nowe spojrzenie na przeżycie Żydów w Związku Radzieckim, 2017, z M. Edele and S. Fitzpatrick). Wspólnie z Dorotą Głowacką pracuje nad tomem poświęconym kobietom podczas Zagłady, wpisaniu płci kulturowej w historię i pamięć. Jej najnowsze badania poświęcone są żydowskim uchodźcom i utraconej pamięci przesiedlenia, traumy i ratowania w Związku Radzieckim, Iranie i Indiach.

Wykład w języku angielskim z tłumaczeniem symultanicznym na język polski.

Wykład odbywa się w ramach Global Education Outreach Program.