Po 71 latach od zaginięcia Raoul Wallenberg zostaje uznany za zmarłego

KATARZYNA ANDERSZ

---

Raoul Wallenberg (źródło: heritage.umich.edu)

W PONIEDZIAŁEK, OSTATNIEGO DNIA PAŹDZIERNIKA RAOUL WALLENBERG, SZWEDZKI DYPLOMATA, KTÓRY PRZYCZYNIŁ SIĘ DO URATOWANIA DZIESIĄTEK TYSIĘCY WĘGIERSKICH ŻYDÓW OD ZAGŁADY, ZOSTAŁ OFICJALNIE UZNANY ZA ZMARŁEGO PRZEZ URZĄD PODATKOWY W SZWECJI.

W 2016 roku minęła 104 rocznica urodzin Wallenberga i 71 lat od jego aresztowania przez Sowietów. Okoliczności samego aresztowania, jak i śmierci dyplomaty nie zostały do tej pory wyjaśnione. Przez wiele lat rodzina Wallenberga bezskutecznie domagała się informacji od władz rosyjskich, wierząc, że pojawiające się od czasu do czasu doniesienia o tym, że Raoul żyje, mogą być prawdziwe.

Cecilia Åhlberg, wnuczka siostry Raoula Wallenberga, w wywiadzie udzielonym w kwietniu Chiduszowi mówiła:

Urodziłam się w latach siedemdziesiątych i pamiętam, że gdy byłam dzieckiem, demonstrowaliśmy przed rosyjską ambasadą, żeby udzielono nam informacji o tym, co stało się z Raoulem. (…) Nie wiedzieliśmy przecież, czy został zabity, czy może nadal żyje.

Cecillia Åhlberg podczas otwarcia ulicy imienia Raoula Wallenberga w Warszawie /fot. CHIDUSZ 2016

Nie przyznawałam się, że jestem krewną Raoula Wallenberga

MICHAŁ BOJANOWSKI

Na Ropsten, ostatniej stacji czerwonej linii sztokholmskiego metra przesiadam się do urokliwej, starej kolejki, nazywanej po szwedzku Lidingöbanan. Przejeżdżam przez długi most łączący stolicę Szwecji z wyspą Lidingö i jadę wzdłuż jej malowniczego brzegu. Zza okna w oddali widać port, a nieco bliżej piękną, skalistą przyrodę wyspy. Wysiadam w połowie trasy, niedaleko niewielkiego rezerwatu przyrody Kappsta, gdzie czwartego sierpnia 1912 roku urodził się Raoul Wallenberg. W letniej willi spędzał szczęśliwe wakacje swojego dzieciństwa.

 

Dom spłonął w latach 30-tych podobno przez zwarcie instalacji elektrycznej. Na jego fundamentach stoi obecnie niewielki pomnik. Nieco kostki brukowej przywiezionej z Budapesztu, gdzie Wallenberg podjął się próby ratowania węgierskich Żydów przed deportacją do Auschwitz, a na niej walizka odlana z brązu, na wzór tej, której używał podczas swojej służby dyplomatycznej w stolicy Węgier. Ulla i Gustav Kraitz podobną walizkę postawili w Budapeszcie, Nowym Jorku, czy Sztokholmie, a od 2013 roku jej miniatura wręczana jest laureatom nagrody Akademii Raoula Wallenberga.

Władze miasteczka w 1986 roku zdecydowały się odkupić od kolejnego, prywatnego właściciela działkę i utworzyć na niej rezerwat, z jednej strony z uwagi na historyczność tego miejsca, z drugiej zaś przez unikalną roślinność i ptaki, które upodobały sobie tę okolicę.

Wracam do centrum Lidingö, gdzie stoi inny pomnik szwedzkiego dyplomaty. Odwrócony plecami Raoul trzyma w założonych na plecach rękach paszporty. Tuż za nim wyciągnięte dłonie rozpaczliwie próbują dosięgnąć dokument ratujący życie. Podobno Willy’ego Gordona, autora rzeźby, zainspirowała fotografia, na której Wallenberg stoi w podobnej pozie odwrócony do aparatu gdzieś w środku akcji deportacyjnej węgierskich Żydów.

Obecnie nikt już nie ma wątpliwości, że urokliwe Lidingö to miejsce związane z Wallenbergiem.

Nie zawsze jednak tak było. Na wyspie, podobnie jak i w całej Szwecji, długie lata nie pamiętano o odważnym dyplomacie, który, podejmując się niezwykłej misji ratowania dziesiątek tysięcy osób, ostatecznie nie doczekał się pomocy dla samego siebie. 17 stycznia 1945 roku został aresztowany przez Armię Czerwoną i do dziś nie ma jasnych dowodów na to, co się z nim stało.

Odwiedzając Sztokholm, warto wybrać się do Lidingö i pokonując długie trasy na nartach biegowych czy łyżwach kontemplować skandynawską naturę i naturę Raoula Wallenberga. Co więcej, z centrum Sztokholmu można w około godzinę dopłynąć tam statkiem (kursującym w ramach komunikacji miejskiej), co jest dodatkową atrakcją turystyczną.

Po tym, jak Wallenberg stał się rozpoznawany w Szwecji, przyszedł czas na Polskę. 19 kwietnia 2016 roku, w 73 rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim, odsłonięto pierwszą w Polsce tablicę poświęconą jego pamięci, którą przygotowano z okazji nadania jednej z ulic w centrum Warszawy jego imienia. Pomiędzy placem Grzybowskim a Świętokrzyską można przechadzać się ulicą Raoula Wallenberga. Gościem honorowym tej uroczystości była przedstawicielka rodziny Wallenbergów, wnuczka siostry Raoula, Cecillia Åhlberg, która z tej okazji pierwszy raz odwiedziła Warszawę.

Ulica Raoula Wallenberga w Warszawie

czytaj dalej tu: Nie przyznawałam się(…)Wallenberga

---

 

---