W Wiedniu nie było lepiej położonego szpitala jak Am Steinhof. Kompleks budynków rozłożono na zalesionym zboczu na zachodnich obrzeżach austriackiej stolicy. Panowała tam cisza i spokój. Do tego można było podziwiać najwyższej klasy architekturę.

Na początku XX w. nad szpitalnym kompleksem zbudowano monumentalny kościół pod wezwaniem św. Leopolda. Budynek o pozłacanej kopule, zdobiony niesamowitymi rzeźbami świętych to jedno z najwybitniejszych dzieł austriackiej secesji. Kościół był przeznaczony dla pacjentów. Jego ławy są krótkie, tak by szpitalny personel miał łatwy dostęp do chorych. Wyposażono go w toalety, na miejscu były gabinet zabiegowy i pomieszczenie, w którym podczas nabożeństw dyżurował lekarz.

Założony w 1907 r.  szpital Am Steinhof był wówczas najnowocześniejszym szpitalem psychiatrycznym w Europie.

Operacja T4 OP-TR

Po anschlußie Austrii w 1938 r. i wybuchu wojny półtora roku później, jak inne tego typu placówki w III Rzeszy, Am Steinhof stał się miejscem, w którym dokonywano medycznych zbrodni.

Niemcy uznali psychicznie chorych za „niewartych życia” i mordowali w ramach tajnej akcji eutanazyjnej o kryptonimie T4. Z Am Steinhof do komory gazowej w Hartheim pod Linzem wywieziono ponad 3,2 tys. pacjentów. Tych, których zostawiono przy życiu, ale uznano za obciążonych genetycznie, wysterylizowano.

W pustym pawilonie, tuż obok kościoła, utworzono Am Spiegelgrund – oddział dla psychicznie chorych dzieci. Dzieci, które tam trafiały były zabijane podawanym w nadmiernych dawkach środkiem uspokajającym luminalem lub głodem. Okazuje się, że w tym procederze brał udział dr Asperger.

Asperger: gorliwy wykonawca zbrodni

Austriacki lekarz na początku lat 30 został szefem oddziału socjopedagogicznego kliniki uniwersyteckiej w Wiedniu. Zajmował się tam dziećmi z różnego rodzaju zaburzeniami psychicznymi. Jedną z jego pacjentek była Elfriede Jellinek, laureatka literackiej Nagrody Nobla z 2004 r. Władze szkolne w mieście chętnie korzystały z jego wiedzy, wysyłały do niego uczniów szkół specjalnych i sprawiające problemy wychowawcze dzieci z normalnych placówek.

Asperger zajmował się badaniami autyzmu, habilitował się w 1943 r. Rok później osobną publikację poświęcił innym zaburzeniom u dzieci: brakiem empatii, problemami w nawiązywaniu kontaktów społecznych, mówieniu, kłopotom z motoryką. Zespół zaburzeń, jaki zidentyfikował po półwieczu, na jego cześć psychiatrzy nazwali zespołem Aspergera.

Lekarz nie ukrywał, że jak praktycznie każdy zajmujący się dziećmi z zaburzeniami psychicznymi brał udział w programie ich zagłady. Twierdził jednak, że robił wszystko, by je ratować przed śmiercią. Mit ten zburzył austriacki historyk Herwig Czech z uniwersytetu medycznego w Wiedniu. Po analizie nieznanych dokumentów udowodnił, że Asperger wcale nie ratował dzieci. Był gorliwym wykonawcą zbrodni. Artykuł w tej sprawie właśnie okazał się w czasopiśmie naukowym „Molecular Autism”.

Aspereger wybierał ofiary wśród dzieci z autyzmem?

Asperger jako ekspert władz Wiednia dokonywał selekcji wśród dzieci z zaburzeniami psychicznymi, oceniając, czy powinny żyć, czy nie. Opracował w tym celu specjalną skalę. Dziecko, które otrzymało zbyt mało punktów, uznawano za „nienadające się do edukacji” i wbrew woli rodziców kierowano na leczenie do Am Spiegelgrund. Po jakimś czasie nadchodziła stamtąd informacja o jego śmierci w wyniku np. zapalenia płuc czy wyrostka robaczkowego. W dokumentach małych pacjentów Asperger określał w niezwykle ostry, wręcz wulgarny sposób, często sięgając po rasistowskie uprzedzenia. Gdy miał do czynienia z ofiarami molestowania seksualnego, z góry oceniał, że to dzieci są winne temu, co się stało.

Czech natrafił też na poszlaki wskazujące, że Aspereger wybierał ofiary wśród dzieci z autyzmem. Gdy zostały zamordowane, z ich ciał wydobywano mózgi, z których następnie tworzono preparaty do dalszych badań. W świecie nazistowskiej psychiatrii nie było to rzadkie zjawisko. W podobny sposób ofiary do badań w zakładach dla psychicznie chorych wybierali inni lekarze.

Główni organizatorzy masowej eutanazji z dr. Karlem Brandtem (przybocznym chirurgiem Hitlera i generalnym komisarzem ds. służby zdrowia III Rzeszy) zostali osądzeni przez amerykański trybunał wojskowy i powieszeni w 1948 r. Lekarze pracujący w ośrodkach takich jak Am Spiegelgrund kontynuowali kariery, a niektórych środowisko naukowe uznało za pionierów badań nad psychiatrią dziecięcą. Czech w swoim artykule pisze, że ma pretensje do zachodniego środowiska medycznego, które zafascynowane badaniami Aspergera nie przyjrzało się jego przeszłości