70 lat od otwarcia izraelskiej placówki w Polsce

Michała Sobelman

 

---

Kadr z filmu Natana Grossa, Israel Barzilaj na balkonie hotelu Bristol

70 lat temu w Warszawie otwarta została pierwsza placówka dyplomatyczna Państwa Izrael na świecie. Poznajcie historię tego dnia i pierwszych miesięcy działania izraelskiego poselstwa w Polsce. 

W środowe popołudnie, 29 września 1948 r., otwarto w Warszawie pierwszą na świecie placówkę dyplomatyczną Państwa Izrael. Jak zapisała w swoich dziennikach Maria Dąbrowska był ciepły, jesienny dzień, choć rano jeszcze padał rzęsisty deszcz.  W godzinach popołudniowych pod pałac belwederski, gdzie urzędował prezydent Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Bolesław Bierut, podjechało kilka czarnych limuzyn, z których wysiadła grupa izraelskich dyplomatów. Wraz z oczekującymi polskimi urzędnikami weszli do pałacu.

nadesłała: Eva Rozenbaum Yerushalmi

Trzy lata po Zagładzie i okrutnej wojnie, prawie pół roku po proklamacji powstania i niepodległości Izraela, oficjalni przedstawiciele żydowskiego państwa przybyli do Warszawy, by nawiązać stosunki dyplomatyczne. Poseł Israel Barzilaj, który przyjechał do Warszawy kilka dni wcześniej (23 września), składał listy uwierzytelniające. Atmosfera była równie podniosła jak i wzruszająca, co dokładnie zarejestrowała kamera Natana Grossa z żydowskiej wytwórni filmowej Kinor, powstałej dwa lata wcześniej w Łodzi.

W Izraelu nadal jeszcze trwały walki, które później przeszły do historii jako “wojna wyzwoleńcza”, tym bardziej więc słowa prezydenta Polski zabrzmiały nie tylko uroczyście ale równie godnie i rzeczowo: Głęboko wierzymy, że trudności przy odbudowie nowego, prawdziwie demokratycznego świata zostaną pokonane. Wojna, którą wiodą jeszcze siły reakcji na ziemi Izraela zostanie zwycięsko zakończona przez siły postępu, a Państwo Izrael znajdzie się wśród wolnych ludów świata.

Poseł Israel Barzilaj w swoim pierwszym oficjalnym przemówieniu mówił o wspólnych losach, historii i wdzięczności narodu żydowskiego do Polski: Nie jest to rzeczą przypadku, że naród Polski, który zaznał przez wieki goryczy niewoli, który był rozdzierany przez obcych najeźdźców skazujących na tułaczkę najlepszych jego synów na obczyźnie wykuwających wiarę w ojczyznę wolną i swobodną, podał nam pomocną dłoń.

Barzilaj był istotnie wzruszony i usatysfakcjonowany, o czym donosił w swojej depeszy do centrali MSZ w Tel Awiwie trzy dni później, 2 października 1948 r.:  Powiem o tym tylko jedno – było to wydarzenie bardzo uroczyste i poruszające, a stosunek władz niezwykle przyjazny. Ponownie podkreślam – gdy nadejdzie moment przekazania listu posła polskiego w Izraelu, należy o tym pamiętać, aby odpłacić im taką samą porcją przyjaźni i kurtuazji, jaką myśmy zostali tu obdarzeni.

Po uroczystościach w Belwederze izraelscy dyplomaci wrócili do swojej tymczasowej placówki na drugim piętrze Hotelu Bristol na Krakowskim Przedmieściu. Film Natana Grossa pokazuje setki czekających na nich rozentuzjazmowanych i wzruszonych do łez członków żydowskiej społeczności, rozbrzmiewają oklaski kiedy na hotelowym balkonie pojawia się poseł Barzilaj z innymi dyplomatami, aby wywiesić izraelską flagę.

Ktoś z zebranego tłumu inicjuje izraelski hymn “Hatikwę”. Ludzie płacząc, śpiewają:

Kol od baleiwaw penima, Nefesz jehudi homija, Ulfa’atej mizrach kadima,​ Ajin lecijon cofija.

Dopóki w naszych dusz głębinie, Serce żydowskie żywo bije, Oko ku wschodowi się obraca, I do Syjonu wciąż powraca.

tłum. Szoszana Raczyńska

19 grudnia 1948 r. podpisane zostało porozumienie, na mocy którego izraelscy dyplomaci przenieśli się do budynku na warszawskiej Ochocie. Izraelska placówka dyplomatyczna zajęła połowę willi z 1925 r., zaprojektowanej przez znanego architekta Antoniego Dygata. Ambasada Izraela zajmuje dziś w całości ten sam budynek przy ul. Krzywickiego.

Cały dokument autorstwa Natana Grossa, przedstawiający pierwsze miesiące pracy izraelskiej placówki w Polsce, można obejrzeć pod adresem https://youtu.be/sgmh6jUw4T4. Film po hebrajsku, pochodzi z zasobów Izraelskich Archiwów Państwowych.

 

---

 

---