Od styczniowej samoobrony do powstania. Getto Warszawskie

Klara Jackl, Piotr Ostrowski

19 kwietnia 2023 roku przypada 80. rocznica powstania w getcie warszawskim – największego zbrojnego zrywu Żydów podczas II wojny światowej, a zarazem pierwszego powstania miejskiego w okupowanej Europie. Z tej okazji Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN otworzy 17 kwietnia wystawę “Wokół nas morze ognia. Losy żydowskich cywilów podczas powstania w getcie warszawskim”. Oddajemy w niej głos ludności cywilnej, której cichy opór był równie ważny jak ten z bronią w ręku. Poniżej przeczytasz o historii getta i powstania, znajdziesz odnośniki do naszych opracowań i zbiorów historii mówionej, a także poznasz program obchodów rocznicy powstania, którą obchodzimy pod hasłem „Nie bądź obojętny”.

Getto warszawskie

Getto warszawskie było największym gettem w Europie okupowanej przez Niemcy. Okupanci utworzyli je w październiku 1940 r., nakazując przenieść się tam wszystkim żydowskim mieszkańcom Warszawy. Wzniesiony wówczas wokół getta mur objął zaledwie 2% obszaru miasta, choć Żydzi stanowili przed wojną 29% mieszkańców stolicy. Najwyższy stan zagęszczenia getta odnotowano w kwietniu 1941 r. – Niemcy więzili tu wówczas ok. 450 tys. osób. Stopniowo ta liczba zmniejszała się – Żydzi umierali na skutek głodu, chorób czy prześladowań ze strony władz niemieckich. Getta nie można było opuszczać pod karą śmierci.

Wewnętrzna organizacja getta została przez Niemców złożona na barki Judenratu, czyli Rady Żydowskiej. Rada została powołana nie tylko do pełnienia funkcji administracyjnych, ale także represyjnych: początkowo do wyłapywania przymusowych robotników czy ściągania kontrybucji. Beznadziejną sytuację więźniów getta starały się wspierać instytucje samopomocowe, zwłaszcza Żydowska Samopomoc Społeczna.

>> Przeczytaj więcej o działalności samopomocowej kobiet w getcie warszawskim

Mimo zagrożenia, więźniowie getta podejmowali działalność konspiracyjną, polegającą na wsparciu najuboższych, organizowaniu spotkań kulturalnych i naukowych, tajnym nauczaniu, wydawaniu prasy. Z inicjatywy Emanuela Ringelbluma konspiracyjna grupa Oneg Szabat prowadziła archiwum getta – zbierała dokumenty, druki i relacje. Archiwum ukryto w bańkach po mleku i zakopano w ziemi. Zobacz miejsce ukrycia archiwum.

Nieliczni starali się, w miarę możliwości finansowych i kontaktów po „stronie aryjskiej”, uciec z getta i ukryć się po drugiej stronie muru. Niektórzy opiekunowie i opiekunki, w akcie miłości i troski decydowali się na rozstanie z dziećmi w nadziei, że przetrwają one w nieco bezpieczniejszym otoczeniu.

>> Zobacz relacje ocalałych dzieci i świadków getta z kolekcji Historii Mówionej Muzeum POLIN na YouTube

Akcje deportacyjne i ruch oporu w getcie

W lipcu 1942 r. Niemcy zarządzili akcję likwidacyjną. W rzeczywistości oznaczała ona wywiezienie ludności żydowskiej z getta do niemieckiego nazistowskiego ośrodka zagłady Treblinka i jej śmierć w komorach gazowych. Od 22 lipca do 21 września 1942 r. Niemcy wywieźli i zamordowali niemal 300 tys. Żydów. Na początku tej akcji przewodniczący Judenratu Adam Czerniaków, odmówiwszy podpisania obwieszczenia o przymusowym wysiedleniu Żydów, czyli deportacji, popełnił samobójstwo.

Jesienią 1942 r. w tzw. getcie szczątkowym pozostało już tylko około 60 tys. Żydów. Byli to głównie ludzie młodzi, zatrudnieni w niemieckich warsztatach produkcyjnych, tzw. szopach. W atmosferze strachu, terroru i ogólnego przeświadczenia o szybkim końcu, narodził się pomysł zbrojnego oporu przeciwko okupantowi niemieckiemu, aby nie dać się zabrać żywcem na Umschlagplatz. 28 lipca 1942 r. z inicjatywy lewicowych syjonistycznych ruchów młodzieżowych powstała Żydowska Organizacja Bojowa (ŻOB), z Mordechajem Anielewiczem na czele. Wśród bojowników ŻOB-u byli także m. in. Icchak Cukierman, Cywia Lubetkin czy Marek Edelman.

>> Czytaj więcej o działalności Marka Edelmana po II wojnie światowej

Drugą organizacją konspiracyjną działającą w getcie był Żydowski Związek Wojskowy (ŻZW), którym dowodził Paweł Frenkel oraz Leon (Arie) Rodal. Z ŻZW związani byli przedwojenni działacze Nowej Organizacji Syjonistycznej jak Dawid Wdowiński, Michał Stryjkowski i Dawid Szulman oraz członkowie młodzieżowej organizacji Betar.

18 stycznia 1943 r. niemieckie siły policyjne wkroczyły do getta szczątkowego i rozpoczęły łapankę ludzi, która była zaskoczeniem zarówno dla bojowników, jak i cywilów więzionych w getcie. Jednocześnie stała się okazją do pierwszego zbrojnego oporu Żydów. Wkroczenie Niemców odebrano jako początek ostatecznej likwidacji getta.

18 stycznia dostajemy telefon, że nie wracamy na ul. Franciszkańską, ponieważ jest tam obława, selekcja. Już druga wielka selekcja. (…) I wtedy był pierwszy raz gdy Niemcy planowali zniszczyć getto w ogóle, ale natknęli się na bojowników. (…) [Ta selekcja] to był znak, że [Niemcy] planują kompletną likwidację getta – mówiła w wywiadzie z kolekcji Historii Mówionej Muzeum POLIN Halina Aszkenazy-Engelhard.

>> Zobacz wywiad z Haliną Aszkenazy-Engelhard: „To już nie jest ta Warszawa”

Walki trwały kilka dni. Tak zwana samoobrona styczniowa, będąca pierwszą otwartą walką zbrojną na ulicach okupowanej Warszawy, stanowiła przełom psychologiczny, pokazując, że opór zbrojny wobec Niemców jest możliwy, i przyczyniła się do wzrostu autorytetu ŻOB wśród więźniów getta, którzy jednocześnie starali się stawiać opór bierny, np. nie wychodząc z domów na rozkaz Niemców.

W getcie myśmy myśleli, że było straszne zwycięstwo! Bo oni się wycofali, myśmy nie wyszli. Pierwszy raz w naszych życiach nie byliśmy tacy posłuszni i myśleliśmy, że było zwycięstwo, ale to nie było zwycięstwo, [ale] oni wiedzieli, że będzie odpór – wspominał tamte dni w wywiadzie z kolekcji Historii Mówionej Muzeum POLIN Jerry Rawicki.

Czynny opór warszawskich Żydów w styczniu 1943 r. opóźnił ostateczną likwidację getta i dał organizacjom konspiracyjnym czas na przygotowania do powstania.

>> Przeczytaj więcej o samoobronie styczniowej w getcie warszawskim

Powstanie w getcie warszawskim

O świcie, w poniedziałek 19 kwietnia 1943 r., w przeddzień święta Pesach, niemieckie oddziały wkroczyły bramą od strony ul. Nalewki do opustoszałej dzielnicy żydowskiej z zamiarem jej ostatecznej likwidacji. Napotkały zbrojny opór ze strony jej mieszkańców – kilkuset członków ŻOB-u i ŻZW. Rozpoczęło się powstanie w getcie warszawskim.

Mimo małej liczebności oraz niewystarczającego uzbrojenia, powstańcy zadawali  straty żołnierzom niemieckim. Ostrzeliwali wkraczające oddziały i obrzucali je granatami i butelkami z benzyną. Ciężkie walki na placu Muranowskim toczył ŻZW pod dowództwem Pawła Frenkla. Wręcz symbolicznego wymiaru nabrał obraz wywieszonych w tym miejscu obok siebie flag polskiej i żydowskiej. Na terenie szopu szczotkarzy w dniach 20-22 kwietnia walczyli bojownicy ŻOB z Markiem Edelmanem na czele oraz oddział ŻZW dowodzony przez Chaima Łopatę. Walki z niemieckimi oddziałami toczyły się także w innych rejonach getta. Tymczasem Niemcy wysadzali w powietrze bunkry, aby uniemożliwić bojownikom przemieszczanie się i łączność. Równocześnie podpalali dom za domem.

>> Przeczytaj więcej o przebiegu i miejscach walk w czasie powstania.  

Walki trwały do połowy maja 1943 roku. 8 maja 1943 r. Niemcy otoczyli bunkier komendy ŻOB przy ul. Miłej. Dowodzący Mordechaj Anielewicz razem z innymi bojownikami popełnił samobójstwo. Potem powstańcy prowadzili jeszcze sporadyczne potyczki. Zaledwie kilkudziesięciu udało się wydostać kanałami poza obszar getta. Zobacz miejsce ewakuacji przy ulicy Prostej 51.

Ja wyszedłem pierwszego maja z getta. […] przełożeni wysyłali ludzi, bo wiedzieli, że nie było żadnej w ogóle myśli, że my możemy pokonać Niemców. Nikt o tym nie śnił. […] Żyd był na pierwszym miejscu, na pierwszym miejscu do stracenia. Także nie mieliśmy co stracić właściwie. Tylko to, że zaoszczędzić sobie męczarnie w komorze gazowej – opisywał wyjście z getta w wywiadzie z kolekcji Historii Mówionej Muzeum POLIN jeden z bojowników ŻOB, Symcha Rotem.

>> Zobacz relację Symchy Rotema, bojownika getta: „Nigdy nie wolno tracić nadziei”.

16 maja 1943 r. na rozkaz Jürgena Stroopa została wysadzona Wielka Synagoga na Tłomackiem. Miało być to symboliczne potwierdzenie zdławienia powstania i likwidacji warszawskiego getta przez Niemców.

Ludność cywilna podczas powstania w getcie

Walkę zbrojną przeciwko okupantowi niemieckiemu podjęło kilkaset bojowniczek i bojowców żydowskiego podziemia. Pozostali więźniowie getta, około 50 tysięcy „cywilnych” Żydów przez wiele tygodni ukrywało się w kryjówkach i bunkrach. Pomimo rozpaczy, samotności, głodu, pragnienia i strachu walczyli o każdy kolejny „dzień, godzinę, minutę”. Ich cichy opór był tak samo ważny, jak ten z bronią w ręku. Przez wiele dni pozostali nieuchwytni – zeszli do podziemi i nie podporządkowali się rozkazom Niemców.

[…] jeśli chodzi o powstanie w getcie, to pamiętam […] upał […], całe getto płonęło i okazało się, że ten nasz bunkier był dość mocny. On się nie zawalił, chociaż dookoła piwnice były zburzone, spalone. […] Było tak strasznie gorąco, że można było się tam upiec i my mieliśmy drogę ucieczki do kanału i myśmy większość czasu spędzali w tym kanale, ale do czasu, bo Niemcy się zaraz zorientowali, że kanał jest drogą ucieczki […] – mówi w wywiadzie z kolekcji Historii Mówionej Muzeum POLIN Krystyna Budnicka, która jako dziecko ukrywała się w bunkrze w okolicy ówczesnych ulic Zamenhoffa i Miłej.

Po powstaniu, w gruzach getta pozostali nieliczni ukrywający się Żydzi. „Gruzowcy” zmagali się z brakiem wody i jedzenia. Ginęli z wycieńczenia i chorób, rozstrzeliwani przez Niemców. Niewielu udało się wyjść na druga stronę muru. Ostatni opuścili „cmentarzysko getta” w styczniu 1944 r.

>> Wysłuchaj wykładu dra Krzysztofa Persaka nt. powstania w getcie warszawskim

„Nie bądź obojętny”. Obchody 80. rocznicy powstania w getcie warszawskim w 2023 roku

W 80. rocznicę wydarzeń z wiosny 1943 r. Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN otwiera wystawę zatytułowaną „Wokół nas morze ognia. Losy żydowskich cywilów podczas powstania w getcie warszawskim”. Głównym materiałem na wystawie będą świadectwa 12 Żydów i Żydówek ukrywających się w bunkrach w getcie oraz po „stronie aryjskiej”. Wszystkie inne przedmioty, pamiątki zostały zniszczone, spalone. Dlatego słowa mają na tej wystawie szczególną moc i funkcję. Nie tylko przekazują przeżycia, emocje i doświadczenia ich autorów, ale stanowią także wyjątkowe świadectwo, często jedyny ślad, który pozostał po tych ludziach.

Wystawa, choć dotyczyć będzie historycznego czasu i wydarzeń, poruszy uniwersalne dylematy, postawy i uczucia, postawi pytania ważne we współczesnym świecie. Jak zachowujemy się w obliczu śmierci? Gdzie jest granica między walką o życie, a poddaniem się? Co czują ludzie wyrzuceni poza nawias społeczeństwa, otoczeni obojętnością lub wzgardą, „tonący”, jak pisało o sobie wielu bohaterów i bohaterek, dla których nie ma ratunku? W jaki sposób możemy sprzeciwić się złu, dać mu odpór? Czym jest obojętność i do czego prowadzi? Czy towarzyszy nam wstyd wobec bycia świadkiem cierpienia innych? Otwarcie wystawy 17 kwietnia 2023 roku. Wystawie towarzyszyć będzie bogaty program wydarzeń.

Wystawa czasowa „Wokół nas morze ognia”, 11. edycja akcji Żonkile w sześciu miastach, warsztaty z Loesje, działania artystyczne w plenerze, spotkanie z Martínem Caparrósem, konferencje naukowe oraz liczne warsztaty edukacyjne to tylko część działań, które w 2023 roku Muzeum POLIN organizuje w ramach programu obchodów 80. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim pod hasłem „Nie bądź obojętny”. Chcemy przez te wydarzenia i działania przyjrzeć się krytycznie historii, a wreszcie – spojrzeć na współczesność i w przyszłość. Dokładnie tak, jak radził Marian Turski 27 stycznia 2020 roku. Przypomniał wówczas tak zwane XI przykazanie – przesłanie jego przyjaciela Romana Kenta: „Nie bądź obojętny”. 

The European Union’s War on Israel

Bassam Tawil

• A confidential leaked document, composed by the EU mission in east Jerusalem, shows that the Europeans are actively working with, and on behalf of, the Palestinian Authority to take over Area C of the West Bank — although the area was clearly agreed on, by both Israel and the Palestinians, until further negotiations, to be under Israeli control.

• “[T]he EU… insists that its positions are based on meticulous compliance with international law, EU law and charter, and also the Oslo Accord. This claim is surely defied by the leaked document in which we can see an activist EU striving to help the Palestinians take over Area C, the very area that is designated to Israel’s control per the Oslo Accord which the EU claims to uphold.” — Jenny Aharon, Jerusalem Post, December 28, 2022.

• Aharon noted that while the EU was insisting that Israel abide by the Oslo Accords and that a Palestinian state should be established within the framework of a comprehensive peace agreement, the EU, at the same time, is trying to strip Israel of its rights according to that same agreement, which gave Israel responsibility over security, public order and all issues related to territory, including planning and zoning, in Area C.

• The EU, in short, is encouraging the Palestinians not to return to the negotiating table with Israel. Instead, the EU is telling the Palestinians that the EU will help them steal land as an alternative to reaching a peaceful settlement with Israel through negotiations.

• “The EU’s reported clandestine activity to undermine Israeli control in Area C and to advance illegal Palestinian development in those areas constitutes a clear and present threat to the security of the State of Israel, and is an act of blatant hostility and aggression.” — Letter from the Israel Defense and Security Forum, consisting of 16,000 former military, security and police officers; i24 News, December 21, 2022.

• “As this document confirms, Europe’s use of labels like support for ‘civil society’ and ‘human rights’ were designed to hide the millions of euros given every year to selected allied NGOs, particularly in Area C, to create facts on the ground.” — Dr. Gerald Steinberg, quoted by JNS, January 5, 2023.

• These revelations show that no one should be surprised when the E.U. condemns the new government for trying to save land in Yehuda and Shomron [the West Bank] — they [the EU and Palestinians] are the ones responsible for stealing it. – Dr. Eugene Kontorovich, quoted by JNS, January 5, 2023.

• In 2022, illegal Palestinian construction in Area C increased by 80%. The report documents 5,535 new illegal structures built in 2022, compared to 3,076 structures in the same period in 2021. — Regavim, October 11, 2022.

• The EU support for the Palestinian efforts to take over Area C is actually undermining the prospects of reaching a peaceful settlement between the Palestinians and Israel. The EU has not only damaged any chance for a negotiated settlement, but has duplicitously endorsed the Palestinians’ ongoing attempt to impose a solution on Israel rather than — as both parties involved agreed — to reach one through negotiations.

• It is time to tell the EU to mind its own business and stop its anti-democratic meddling in other countries’ affairs.

A confidential leaked document, composed by the European Union mission in east Jerusalem, shows that the Europeans are actively working with, and on behalf of, the Palestinian Authority to take over Area C of the West Bank — although the area was clearly agreed on, by both Israel and the Palestinians, until further negotiations, to be under Israeli control. (Image source: iStock)

The European Union (EU) argues that it respects democracy and shares with Israel the values of an open and democratic rule-of-law-based society. If that is true, then why does the EU not respect the decision by the Arabs and the Israelis to mutually come to the table to negotiate their own borders? Why is the EU secretly helping the Palestinians take over Area C of the West Bank through illegal construction?

A confidential leaked document , composed by the EU mission in east Jerusalem, shows that the Europeans are actively working with, and on behalf of, the Palestinian Authority to take over Area C of the West Bank — although the area was clearly agreed on, by both Israel and the Palestinians, until further negotiations, to be under Israeli control.

The Oslo Accords, signed between Israel and the Palestinians, established the administrative division of the West Bank into three areas: A, B, and C.

Area A is under the exclusive control of the Palestinian Authority; in Area B, the Palestinian Authority exercises administrative control but shares security control with Israel. The majority of the Palestinians live in these two areas.

Area C is exclusively controlled by Israel.

The Oslo Accords are called an interim agreement because they were supposed to be the basis for subsequent negotiations between the Palestinians and Israelis and the preliminary to an eventual comprehensive peace agreement. The preamble of the agreement speaks of “peaceful coexistence, mutual dignity and security, while recognizing… mutual legitimate and political rights” of the parties. The aim of the Israeli-Palestinian negotiations is, among other things, to establish a Palestinian Interim Self-government Authority for the Palestinian people. By 1996, as stated in the Oslo Accords, negotiations on the permanent status issues, including borders, would be started.

The EU, however, has chosen to ignore the decision made by the Israelis and Palestinians to reach a permanent and comprehensive peace agreement through negotiations. It has also chosen to encourage the Palestinians to break the law through illegal construction and land grabs.

Instead of pressuring the Palestinians to return to the negotiating table with Israel, the EU is helping the Palestinians illegally seize control of large parts of Area C — in direct violation of the Oslo Accord.

The EU, in short, is encouraging the Palestinians not to return to the negotiating table with Israel. Instead, the EU is telling the Palestinians that the EU will help them steal land as an alternative to reaching a peaceful settlement with Israel through negotiations.

“The European Union is committed to contribute to building a Palestinian State within 1967 borders and mobilize to this purpose its political and financial tools,” the document states.

“The viability of the two-state solution is being steadily eroded by the progressive fragmentation and ‘creeping annexation’ (by Israel) of Area C. This calls for an enhanced, articulated and robust nexus approach mobilizing European political and financial means.”

According to the document:

“The EU’s Area C program aims to foster the resilience of people, services and institutions, to reinforce Palestinian presence in Area C and to protect the rights of Palestinians living in Area C. The program contributes to serving Area C communities and Palestinian presence therein, so as to preserve Area C as part of a future Palestinian state.”

Dr. Gerald Steinberg, president of NGO Monitor, told the Jewish News Syndicate (JNS) that “since 1980, EU policymakers have sought to create a Palestinian state, and for the past two decades, they have used a network of NGO subcontractors to promote this objective.

“As this document confirms, Europe’s use of labels like support for ‘civil society’ and ‘human rights’ were designed to hide the millions of euros given every year to selected allied NGOs, particularly in Area C, to create facts on the ground. Now that the pretense is out in the open, the potential for a major confrontation between Israel and Europe, including over support for NGOs, is very high.”

Prof. Eugene Kontorovich, director of international law at the Kohelet Policy Forum in Jerusalem, told JNS the leaked EU document shows that Brussels is taking steps in anticipation of policies by Israel’s incoming government to “preserve” lands in Area C.

“There is a rapid annexation of areas surrounding Jewish towns in Judea and Samaria by the P.A. and E.U. This is ‘land for peace’ without the fake promise of peace… These revelations show that no one should be surprised when the E.U. condemns the new government for trying to save land in Yehuda and Shomron [the West Bank] — they [the EU and Palestinians] are the ones responsible for stealing it.”

Jenny Aharon, director of Golden Gate Public Affairs, who advises on EU-Israel affairs and works with EU institutions in Brussels, pointed out that the EU was acting in defiance of its own declared goal.

“In order to comprehend what has transpired with the document and Israel’s reaction, it’s important to look into the context: the EU has strived to remain a neutral power as it states its opinion on Israel’s policies in the West Bank,” Aharon remarked.

“It insists that its positions are based on meticulous compliance with international law, EU law and charter, and also the Oslo Accord. This claim is surely defied by the leaked document in which we can see an activist EU striving to help the Palestinians take over Area C, the very area that is designated to Israel’s control per the Oslo Accord which the EU claims to uphold.”

Aharon noted that while the EU was insisting that Israel abide by the Oslo Accords and that a Palestinian state should be established within the framework of a comprehensive peace agreement, the EU, at the same time, is trying to strip Israel of its rights according to that same agreement, which gave Israel responsibility over security, public order and all issues related to territory, including planning and zoning, in Area C.

“Now that the EU’s intentions are exposed, it should reconsider its positions, stop masking its political decisions with laws and put its cards on the table for an honest discussion… They should do that before EU-Israel relations deteriorate any further.”

An Israeli organization consisting of more than 16,000 former military, security, and police officers called the revelation that the EU is working on a Palestinian takeover of Area C “an act of blatant hostility and aggression.”

In an open letter, the Israel Defense and Security Forum (IDSF) slammed the EU for its confidential policy document:

“According to our professional understanding of national security, the dominant terrain of Judea and Samaria in Area C is key strategic terrain that controls or can threaten most of the modern State of Israel’s infrastructure and strategic assets… The EU’s reported clandestine activity to undermine Israeli control in Area C and to advance illegal Palestinian development in those areas constitutes a clear and present threat to the security of the State of Israel, and is an act of blatant hostility and aggression.”

The founder and director of the IDSF, Brig. Gen. (Res.) Amir Avivi said the EU’s activity undermines the Oslo Accords, which established Israel’s control over Area C:

“These areas are crucial to Israel’s existence in the long term. It’s an existential issue. We are the only ones who can define what we need, talking about national security, talking about the Jewish national aspirations. No European country can decide for us what we need, and certainly not go against an accord that everybody should adhere to.”

A group of 40 Israeli members of Knesset (parliament) also expressed concern over the policies and actions of the EU. They called on the EU immediately to halt “illegal construction activities in Israel’s sovereign territory.”

Addressing the EU leaders, the Knesset members wrote:

“Yesterday, we learned of an official policy document of the European Union, a document the gravity of which cannot be overstated, one that leaves no room for doubt as to the one-sidedness and animosity of the EU towards the State of Israel and the Jewish people. The [EU] document completely ignores our people’s historical affinity to our homeland, completely ignores the political agreements and the status of the State of Israel in Area C and seeks to establish the 1949 borders as Israel’s final-status permanent borders – in complete disregard of the Jewish communities in the area.”

The EU policy of funding and encouraging the Palestinian land-grab is beginning to bear fruit.

A report released by the Israeli NGO Regavim, which acts to prevent the illegal seizure of Israeli state land, has revealed that in 2022, illegal Palestinian construction in Area C increased by 80%. The report documents 5,535 new illegal structures built in 2022, compared to 3,076 structures in the same period in 2021.

The EU’s support for the Palestinian efforts to take over Area C is actually undermining the prospects of reaching a peaceful settlement between the Palestinians and Israel. The EU has not only damaged any chance for a negotiated settlement, but has duplicitously endorsed the Palestinians’ ongoing attempt to impose a solution on Israel rather than — as both parties involved agreed upon — to reach one through negotiations.

It is time to tell the EU to mind its own business and stop its anti-democratic meddling in other countries’ affairs.

Bassam Tawil is a Muslim Arab based in the Middle East.