Ranny ukraiński żołnierz w hucie-bastionie Azovstal w Mariupolu (Azov Special Forces Regiment of the Ukrainian National Guard Pre / Azov Special Forces Regiment of the Ukrainian National Guard Pre)

Szefowa polskiej Amnesty International: Żałowaliśmy, że nie włączono nas w prace nad komunikatem o ukraińskiej armii

Paweł Smoleński

Udokumentowaliśmy obecność ukraińskich sił zbrojnych w szpitalach, choć istniała realna alternatywa dla innego rozmieszczenia żołnierzy

Anna Błaszczak-Banasiak: Dokumentujemy naruszania praw człowieka podczas konfliktów zbrojnych na całym świecie. Dokładnie te same standardy stosujemy przy ocenie wojny w Ukrainie. Nie mamy żadnych wątpliwości, kto ponosi odpowiedzialność za tę wojnę. Wielokrotnie podkreślaliśmy, że rosyjska inwazja narusza Kartę Narodów Zjednoczonych i stanowi zbrodnię agresji. Nasi badacze spędzili tygodnie w Ukrainie, dokumentując rosyjskie zbrodnie wojenne.

Mamy jednak obowiązek informować o naruszeniach praw człowieka bez względu na to, kto się ich dopuścił.

W przypadku tej wojny – tak samo jak w przypadku wszystkich konfliktów zbrojnych na całym świecie – Amnesty koncentruje się na ochronie ludności cywilnej. Taki był cel wydanego komunikatu.

Czy w takiej formie, która zezłościła i obraziła wielu, a przede wszystkim Ukraińców? To dziwny sposób ochrony ich praw.

– Czasami mieć rację to za mało. W trakcie prac nad komunikatem popełniono poważne błędy w obszarze konsultacji i komunikacji, a także niedostatecznie przedstawiono kontekst i niewystarczająco zaakcentowano rosyjską odpowiedzialność za wojnę w Ukrainie. W konsekwencji spowodowaliśmy, że wiele osób, w tym przede wszystkim Ukraińcy, odniosło wrażenie, że umniejszamy i relatywizujemy rosyjską odpowiedzialność za tę wojnę. To nie było naszym celem.

To wynika z waszego komunikatu.

– Nie zgadzam się. W komunikacie dwukrotnie podkreślamy, że opisane nieprawidłowości nie umniejszają rosyjskiej odpowiedzialności za zbrodnie wojenne. Ale zgadzam się z tymi krytykami, którzy twierdzą że nie zadbaliśmy wystarczająco o to, by ten tekst został odczytany zgodnie z naszymi intencjami.

Jakie są te ukraińskie naruszenia?

– Rosyjska odpowiedzialność za wywołanie wojny jest bezsporna. Jednak z punktu widzenia prawa międzynarodowego, kiedy wojna już się rozpocznie, wszystkie strony muszą przestrzegać określonych reguł, w tym unikać wykorzystywania obiektów cywilnych przez siły zbrojne. Atakującym nie wolno strzelać w obiekty cywilne, gdy nie są wykorzystywane do celów wojskowych. Rosja permanentnie łamie tę zasadę, co Amnesty wielokrotnie udokumentowała. Ale to nie zwalnia strony ukraińskiej z obowiązku przestrzegania prawa międzynarodowego. Wojsko może zatem korzystać z obiektów cywilnych tylko wtedy, gdy nie ma żadnych dostępnych alternatyw. W komunikacie opisaliśmy sytuacje, kiedy ta zasada nie była przestrzegana.

Wbrew zarzutom nie odnosimy tych wniosków do całej ukraińskiej strategii obrony. Jednak tytuł komunikatu mógł wprowadzić odbiorców w błąd.

Jest wyjątkowo nietrafiony i prowokujący: „Ukraińska taktyka wojskowa stanowi zagrożenie dla ludności cywilnej”.

– Tytuł jest nietrafiony, ale w treści komunikatu jesteśmy precyzyjni. Piszemy o 19 miejscowościach, które zbadaliśmy i w których udokumentowaliśmy naruszenia. AI dba o to, by nie generalizować pojedynczych przypadków.

Stwierdziliśmy np. wykorzystanie pięciu szpitali do celów wojskowych, co jest bezwarunkowo zabronione przez prawo międzynarodowe.

Co się działo w tych szpitalach?

– Były miejscem zakwaterowania żołnierzy – jedli tam, spali, mieli swoje magazyny. Ale mogły służyć także jako punkty odpierania rosyjskich ataków lub prowadzenia ostrzału. Z punktu widzenia prawa międzynarodowego to nie powinno mieć miejsca.

Pisaliśmy o miejscowościach oddalonych od linii frontu, a nie np. o Mariupolu, gdzie walki toczyły się na ulicach o każdy dom. To oczywiste, że w takich sytuacjach nie ma wyboru. Ale opisane przez nas przypadki to nie frontowy Mariupol.

Prawo międzynarodowe dopuszcza, by w wyjątkowych sytuacjach armia korzystała z obiektów cywilnych. Ale wtedy ma obowiązek zadbać o ewakuację cywilów. Nawoływanie do ewakuacji nie jest wystarczające, bo niektórzy nie są w stanie wyjechać samodzielnie, a inni po prostu nie chcą, bagatelizują zagrożenie, nie mają możliwości zorganizowania ucieczki albo wolą umrzeć we własnym domu. Mimo to siły ukraińskie powinny były zadbać o ewakuację ludności cywilnej, jeśli zdecydowały się wykorzystywać obiekty cywilne do celów wojskowych.

Rozumiem, że wedle waszych badaczy Ukraińcy wchodzili do jakiegoś prowincjonalnego szpitala, nie zadbali o ewakuację chorych i dopiero gdy w lecznicy znalazło się wojsko, Rosjanie zaczęli ostrzał, bo wcześniej było bezpiecznie. Gdzie tak się stało?

– Nie. Siły ukraińskie nie zadbały o ewakuację cywilów, którzy wciąż zamieszkiwali w okolicznych budynkach i byli narażeni na ostrzał z nieprecyzyjnej broni. A szpitale i placówki edukacyjne są zazwyczaj zlokalizowane w gęsto zaludnionym terenie. Badania dotyczyły 19 miejscowości w obwodach donieckim, mikołajowskim i charkowskim.

Gdyby więc Ukraińcy nie zajęli szpitali, nic by się nie stało. Wedle takiego myślenia to Ukraińcy prowokowali Rosjan.

– Nie stawiamy takich zarzutów. Już samo zajęcie szpitala przez wojsko jest złamaniem prawa międzynarodowego. I rzeczywiście – zdarzało się i tak, że Rosjanie atakowali obiekt cywilny w odwecie za wcześniejsze działania Ukraińców. Takie relacje przedstawili nam zamieszkali w okolicach cywile.

Ale nie mamy wątpliwości, że w ogromnej większości przypadków Rosjanie intencjonalnie atakowali obiekty cywilne, nawet jeśli nie były wykorzystywane do celów wojskowych. Pisaliśmy o tym wielokrotnie we wcześniejszych komunikatach. To bez wątpienia zbrodnia wojenna.

Ale – prawda, że nie wprost – postawiliście zarzut, iż armia ukraińska używa żywych tarcz, którymi są ukraińscy cywile.

– Nie zgadzam się.

Tak to wybrzmiało w komunikacie.

– Użycie żywych tarcz zakłada intencjonalność działania, czyli siły ukraińskie musiałyby celowo zajmować obiekty cywilne, żeby zasłaniać się cywilami. Nie postawiliśmy takiego zarzutu i nie ma żadnych dowodów na takie działanie wojsk ukraińskich.

Minister edukacji Przemysław Czarnek i jego poplecznicy też powiadają, że w podręczniku do HiT nie chodzi o dzieci z in vitro, bo nigdzie nie pada sformułowanie „in vitro”. Lecz każdy przytomny człowiek wie, o co tam chodzi.

– Wolałabym unikać takich porównań.

Przepraszam, nie to miałem na myśli.

– Prawo międzynarodowe zakazuje wykorzystywania obiektów cywilnych do celów wojskowych, jeśli istnieje realna alternatywa, i bezwzględnie zakazuje wykorzystywania w tym celu szpitali. Chodzi o lokalizację tych placówek na terenie osiedli mieszkaniowych i narażanie cywilów zamieszkujących okoliczne budynki na ostrzał w wyniku ataku na pozycje zajmowane przez siły zbrojne. Udokumentowaliśmy obecność ukraińskich sił zbrojnych w szpitalach, mimo że istniała realna alternatywa dla innego rozmieszczenia żołnierzy. I o tym napisaliśmy w komunikacie.

W komunikacie wymienia się większą liczbę budynków szkolnych niż szpitali. Od 24 lutego szkoły w pobliżu frontu są kompletnie puste.

– To prawda. Jednak szkoły mieszczą się na terenie osiedli mieszkalnych, na gęsto zaludnionych terenach. Wojsko stacjonujące w szkole stanowi więc niebezpieczeństwo dla cywilów. Wokół tych szkół ciągle mieszkali cywile, których nie ewakuowano. Udokumentowaliśmy 22 takie przypadki. Przy ostrzale niektórych z nich ucierpieli cywile.

Jak armia ma bronić wioski lub miasteczka, gdy jej tam nie ma?

– Mówimy o miejscowościach oddalonych od linii frontu.

Czy mam rozumieć, że miejscowości, gdzie Ukraińcy naruszyli prawo międzynarodowe, nie były obiektem rosyjskich ataków?

– Nie. Rosjanie atakowali niektóre z tych miejscowości. Ale to nie była walka bezpośrednia.

W tej wojnie nie chodzi o walki na ulicach, potyczki o każdy dom, choć również. Można być kilkadziesiąt kilometrów od frontu i doświadczać ataków. Wystrzelone z Morza Czarnego rosyjskie rakiety uderzały w oddalony o setki kilometrów Lwów, a nawet Charków. Moskwa boi się, że Ukraińcy w końcu dostaną pociski dalekiego zasięgu.

– To prawda, ale w miejscowościach, które badaliśmy, istniała realna alternatywa dla wojsk ukraińskich, które nie musiały zajmować obiektów cywilnych oddalonych kilkadziesiąt kilometrów od linii frontu.

Przecież odległość nie ma znaczenia. W tej wojnie 3 czy 33 km to niemal to samo.

– Tego samego argumentu możemy użyć w przypadku tych 19 miejscowości, które badaliśmy. Odległość nie jest tu kluczowa. Dlatego, zgodnie z prawem międzynarodowym, należy unikać zajmowania obiektów cywilnych zlokalizowanych przy osiedlach mieszkalnych, w których ciągle znajdują się ludzie.

– Żałowaliśmy, że nie włączono nas w prace nad nim. Nasza polska wrażliwość mogłaby pomóc odpowiednio rozłożyć akcenty. Jednak wierzymy, że jako globalny ruch jesteśmy silniejsi, gdy mówimy jednym głosem. Dlatego zwróciliśmy się do Sekretariatu Międzynarodowego AI o zainicjowanie dogłębnego przeglądu procedur przygotowywania i publikacji podobnych komunikatów. Zależy nam, żeby głos krajowych sekcji był lepiej słyszalny. Tylko tak możemy skuteczniej chronić prawa człowieka.

Anna Błaszczak-Banasiak – dyrektorka Amnesty International Polska. Jest prawniczką, adwokatką, aktywistką, specjalistką w ochronie praw człowieka. Pracowała w Parlamencie Europejskim, a wcześniej przez 14 lat w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich

Skeleton examinations reveal 1000-year-old antisemitic violence – study

JUDY SIEGEL-ITZKOVICH

The position of the remains, their completeness and their conversion by archaeologists into cleaned and articulated skeletons suggested that they had all been buried at once shortly after death
.

Illustrative photo of a skeleton
(photo credit: David Pearson)

Genetic analysis of human skeletal remains in Norwich, England, found by construction workers preparing the site for a shopping center has provided serious evidence that the bones are those of at least 17 Ashkenazi Jews who were murdered during a proven historic episode of antisemitic violence on February 6, 1190.

The genomes from a medieval mass burial show that Ashkenazi-associated hereditary diseases pre-date the 12th century. The findings resulted from a revised radiocarbon analysis of the bones carried out by experts at London’s Natural History Museum, University College and Francis Crick Institute; the Institute of Organismic and Molecular Evolution in Mainz, Germany; the University of Cambridge; and the Archive Center in Norwich.

They have just been published in the journal Current Biology under the title “Genomes from a medieval mass burial show Ashkenazi-associated hereditary diseases pre-date the 12th century.”

In 2004, construction workers excavating land in central Norwich – about 160 kilometers northeast of London – as part of the Chapelfield shopping center development uncovered the bones.

The position of the remains, their completeness and their conversion by archaeologists into a cleaned and articulated skeleton suggested that they had all been buried in a single event shortly after their death.

Shows images, from bones, of what an adult and a child would have looked like. (credit: Liverpool John Moores University)

The mass grave in a dry well, less than half a meter deep and one meter in diameter, contained the highly compacted remains of at least 17 people. The overrepresentation of youngsters and the unusual location of the burial outside of consecrated ground suggested that they may have been victims of a mass fatality event such as mass murder, the archaeologists wrote.

Ancient DNA from 25 bones was screened, and six individuals were selected for sequencing. “They represent the present-day population that we would expect to be genetically most similar to Jews in medieval England,” they wrote.

The researchers found that four of these individuals were closely related and six had strong genetic affinities with modern Ashkenazi Jews. Some had genes for red hair.

Pottery sherds that were also found in the well were dated to the 12th-14th centuries, and two initial radiocarbon analyses of the skeletal remains placed these in the 11th-12th centuries.

Sediment surrounding the remains comprised soils from outside the well, suggesting bodies had been rapidly buried by soil after they died.

Bone analysis results

BONE ANALYSIS identified at least six adults and 11 babies, toddlers and teens. The remains comprised at least one adolescent, two 10-to-15-year-olds, three five- to-10-year-olds, three toddlers aged three to five and babies aged 0 to three years.

The adult remains included both males and females. This overrepresentation of children and teens, they wrote, “suggests a catastrophic profile, where people of all ages had a similar risk of death, and the compaction of the remains suggested that they had been deposited in a single event.”

Simulations indicate that Ashkenazi-associated genetic disease alleles (one of two or more versions of a DNA sequence at a given genomic locations). “These findings provide new insights into a significant historical crime, into Ashkenazi population history and into the origins of genetic diseases associated with modern Jewish populations,” wrote authors Selina Brace, Yoan Diekmann, Thomas Booth, Ruairidh Macleod, Adrian Timpson, Will Stephen , Giles Emery, Sophie Cabot , Mark G. Thomas and Ian Barnes.

The proven historical event in Norwich within this date range was in 1190, when members of the Jewish community were murdered during antisemitic riots precipitated by the beginning of the Third Crusade. Norwich had been the setting for a previous notable event in the history of medieval antisemitism when, in 1144 CE, the family of William of Norwich claimed that local Jews were responsible for his murder – an argument taken up by Thomas of Monmouth through the first documented invocation of the blood-libel myth. “This represents the beginnings of an antisemitic conspiracy theory that persists up to the present day,” they wrote.  

“The possibility that the remains found at the Chapelfield well site were those of the victims of antisemitic violence is given further support by the site’s location just to the south of the medieval Jewish quarter of the city,” they continued.

Ashkenazi ancestry

After the destruction of the Second Temple in 70 CE Ashkenazi communities were formed in Northern Europe during the medieval period. They were targeted for antisemitic persecution arising from the Crusades and baseless reprisals for allegedly spreading the Black Death.

Present-day Ashkenazim are descendants of medieval Jewish populations with histories primarily in northern and eastern Europe who hardly married non-Jews or non-Ashkenazim.

As a result, they carry distinctive ancestries. Hereditary disorders in Ashkenazi Jewish populations have been the focus of considerable medical research, with genetic screening now commonplace to reduce risks, including genetically transmitted breast cancer.

No genomes from known Jews had been available from the medieval period or earlier, they wrote, “largely because exhumation and scientific testing of Jewish remains is prohibited. Such data could inform on the migration and admixture histories of Jewish populations. Furthermore, the presence of any pathogenic variants would provide valuable clues to the origins and spread of Ashkenazim associated genetic disorders.”

In addition, historical sources indicate that the Norwich Jewish community descended from  Ashkenazi Jews in France who came to England from Rouen, Normandy, at the invitation of William the Conqueror after 1066.

Patterns of skeletal articulation and completeness indicated that the skeletons were originally interred as complete, intact bodies, with little to no delay between their death and deposition. The Chapelfield burials, they wrote, thus appear to represent a catastrophic mortality.

“In some cases, the bones of the legs were higher up in the sediment than the skulls from the same skeletons, suggesting bodies had been deposited in the well head first.”

There were no signs of trauma beyond broken ribs that could have been produced when the bodies hit the bottom of the well, although it’s possible they had been intentionally killed by a method that left no signs of trauma on the bones, the authors suggested.

“There were no signs of skeletal trauma of a type commonly found in individuals who attempted to break a fall, providing some indication that the people had died before their bodies were deposited in the well.”