Pokojowy Nobel nie dzieli według paszportów

Katarzyna Chimiak

Aleś Bialacki w polskim Senacie odbiera Nagrodę Rzecznika Praw Obywatelskich im. Pawła Włodkowica. Warszawa, 10 grudnia 2014. Fot. Michał Józefaciuk / Kancelaria Senatu

Dobrze, że Norweski Komitet Noblowski znów zauważa Europę Wschodnią.

Przyznanie Pokojowej Nagrody Nobla naraz dwóm organizacjom i jednej osobie z Białorusi, Ukrainy i Rosji – czyli Alesiowi Bialackiemu, Centrum Wolności Obywatelskich i stowarzyszeniu Memoriał – może nie podobać się chyba tylko tym, którzy patrzą na świat na sposób nacjonalistyczny – którzy dzielą ludzi według paszportów i języka, zamiast oceniać każdego czy każdą za to, co ta indywidualna osoba realnie sobą reprezentuje.

To nie jest nagroda dla kraju, a zatem nie dostał jej „kraj ofiara”, „kraj agresor” ani „kraj kolaborant”. Dostały ją konkretne organizacje i konkretni ludzie – za obronę uniwersalnych wartości i praw każdej osoby ludzkiej.

Jest to także przypomnienie, że losy tych trzech krajów są ze sobą powiązane – czy nam się to podoba, czy nie. Można było latami przymykać oko na łamanie praw człowieka w Rosji, ale to w końcu spowodowało, że zuchwałość rosyjskich władz urosła do takich rozmiarów, że poczuły się totalnie bezkarne.

Memoriał został w Rosji sądownie zlikwidowany na początku tego roku. Pomyślałam wtedy, że to znak, że Putinowi puściły ostatnie hamulce, bo chodzi przecież o organizację sławną na całym świecie. Potem niestety okazało się, że moje odczucia były trafne. Fakt, że likwidacja Memoriału i inwazja na Ukrainę nastąpiły w krótkim odstępie, nie wydaje mi się przypadkowy.

Zeszłoroczny Nobel dla Dmitrij Muratowa i „Nowej Gaziety” był pierwszym od 1990 roku (Michaił Gorbaczow), jaki trafił do Europy Wschodniej. Dobrze, że Norweski Komitet Noblowski znów zauważa ten region.