W niedzielę przypada 77. rocznica wybuchu powstania w getcie warszawskim. W związku z zagrożeniem epidemicznym Muzeum Getta Warszawskiego i Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów w Polsce, które w ostatnich latach organizowały uroczystości upamiętniające wybuch powstanie w getcie warszawskim, zdecydowały o symbolicznym upamiętnieniu tego wydarzenia. Wszystkie zaplanowane elementy obchodów rozgrywać się będą w internecie.

Prezes TSKŻ Artur Hofman wskazał, że w “w sytuacji, kiedy większość z nas jest zamknięta w domach, możemy pomyśleć o tragedii getta i społeczności żydowskiej, o ludziach, którzy po kilka lat ukrywali się po aryjskiej stronie, w piwnicach, za szafą, na bardzo małych przestrzeniach, bez możliwości wyjścia”. “Tak jak w tym czasie świątecznym myślimy o sensie istnienia, sensie człowieczeństwa, to pomyślmy też o tych, którzy znosili trochę większe katusze niż my” – dodał.

Od wtorku do niedzieli w internecie na stronach: www.tskz.pl i https://www.facebook.com/TSKZwP/ prezentowane są filmy historyczne o warszawskim getcie. Jest to cykl TSKŻ krótkich filmów poświęconych historii getta warszawskiego oraz różnym aspektom życia w zamkniętej dzielnicy. Ich autorką jest Hanna Dzielińska (Hanka Warszawianka) – dziennikarka, przewodniczka po Warszawie oraz popularyzatorka dziejów miasta.

Filmy opowiadają m.in. o: granicach i topografii dzielnicy zamkniętej, życiu codziennym w getcie oraz pomocy Żydom, życiu kulturalnym i artystycznym w getcie, działalności Oneg Szabat, powstaniu w getcie warszawskim. Ostatni film będzie opowieścią a także wirtualnym spacerem szlakiem pamięci bohaterów warszawskiego getta.

W ramach uroczystości związanych z 77. rocznicą wybuchu powstania i przypadającą w listopadzie 80. rocznicą zamknięcia granic – Muzeum Getta Warszawskiego przygotowało wystawę “Co trzeci spośród nas” ukazującą historię getta warszawskiego. Będzie ona dostępna od piątku na www.1943.pl i https://www.facebook.com/1943pl/?modal=admin_todo_tour.

W informacji prasowej podano, że “wystawa ma na celu przekazanie najważniejszych informacji na temat historii getta, w sposób przystępny dla szerokiego grona odbiorców”. “Zawarte na planszach treści potraktować można jako wprowadzenie do spacerów śladem pamiątek po nieistniejącej już Warszawie lub zachętę do sięgnięcia po opracowania historyczne i literaturę świadectwa. Oprócz przybliżenia podstawowych wydarzeń takich jak, +Wielka Akcja+ czy powstanie 1943 roku, wystawa opowiada o codziennych zmaganiach za murami getta” – zwrócono uwagę.

Kuratorem wystawy jest Rafał Kosewski, z którym współpracowali David Berman, Magdalena Piecyk, Adam Wolniewicz, Magdalena Zielińska, za opracowanie graficzne odpowiada Paweł Podkowiński, za tekst Paweł Wieczorek, a za tłumaczenie Dominika Gajewska.

W piątek na www.1943.pl oraz https://www.facebook.com/1943pl/?modal=admin_todo_tour będzie można zapoznać się także z felietonem historycznym Pawła Wieczorka “Kobiety w powstańczej narracji”.

Z kolei w niedzielę, 19 kwietnia, o godz. 12 na www.1943.pl, https://www.facebook.com/1943pl/?modal=admin_todo_tour, www.tskz.pl i https://www.facebook.com/TSKZwP/ organizatorzy przypomną ubiegłoroczną rejestrację uroczystości sprzed Pomnika Bohaterów Getta. “Spotkajmy się o 12 w świecie wirtualnym, gdzie połączy nas pamięć o powstańcach w getcie warszawskim” – zachęcają.

Tego samego dnia na www.1943.pl i https://www.facebook.com/1943pl/?modal=admin_todo_tour będzie można posłuchać słuchowiska “Gdy powstawało warszawskie getto”. Za reżyserię odpowiedziany jest Paweł Passini, za scenariusz Ewa Bieniek-Małkowska, a za produkcję Muzeum Getta Warszawskiego przy współpracy ze Stowarzyszeniem Artystów “Bliski Wschód”.

Jak podano, audycja “przybliża sytuację, w której znalazła się 1/3 mieszkańców przedwojennej Warszawy, podczas II wojny światowej”. “Chcemy, aby odbiorca zobaczył w mieszkańcach getta nie tylko ofiary, ale też osoby, które wykazały się niezwykłym hartem ducha w ekstremalnych warunkach. Pragniemy, aby tragizm i heroizm dnia codziennego getta stał się powszechnie znany” – powiedziała Bieniek–Małkowska.

Od wtorku na www.1943.pl i https://www.facebook.com/1943pl/?modal=admin_todo_tour prezentowany jest również teledysk przypominający o rocznicy, ukazujący miejsca pamięci o bohaterach. “Tradycją uroczystości w rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim jest marsz szlakiem miejsc pamięci. Ze względu na tegoroczną, wyjątkową sytuację, przygotowaliśmy felieton filmowy, w którym przejdziemy sprzed Pomnika Bohaterów Getta, zatrzymamy się przy +Małym+ Pomniku Bohaterów Getta, Pomniku Żegoty, Pomniku Szmula Zygielbojma, w miejscu gdzie w schronie przy Miłej zginęli członkowie sztabu ŻOB z komendantem Mordechajem Anielewiczem, a następnie przeniesiemy się na Umschlagplatz” – przekazali organizatorzy obchodów.

“Przejdziemy także na Sienną 55, gdzie znajduje się fragment muru getta, na Prostą 51 przed Pomnik Ewakuacji Bojowników Getta i na Grzybowską 5, gdzie znajduje się tablica upamiętniająca Pawła Frenkla – dowódcę Żydowskiego Związku Wojskowego” – dodali.

Powstanie w getcie warszawskim rozpoczęło się 19 kwietnia 1943 r. Było pierwszym miejskim powstaniem w okupowanej Europie, aktem o charakterze symbolicznym, zważywszy na nikłe szanse powodzenia. W nierównej, trwającej prawie miesiąc, walce słabo uzbrojeni bojownicy Żydowskiej Organizacji Bojowej oraz Żydowskiego Związku Wojskowego stawili opór żołnierzom z oddziałów SS, Wehrmachtu, Policji Bezpieczeństwa i formacji pomocniczych.

W tym czasie Niemcy zrównali getto z ziemią, metodycznie paląc dom po domu. 8 maja w schronie przy ul. Miłej 18 samobójstwo popełnił przywódca powstania Mordechaj Anielewicz wraz z grupą kilkudziesięciu żołnierzy. Nielicznym powstańcom udało się kanałami wydostać z płonącego getta. (PAP)