Tak, jakoś zapomnieli o Żydach. Zapomnieli o Żydach. Był rok 2008 i SPR kręciła się się wokół festiwalu organizowanego przez skrajnie prawicową Brytyjską Partię Narodową (BNP). Wręczali ulotki każdemu, kto chciał je wziąć. W ulotce potępiono BNP za „zaprzeczanie Holokaustowi”, co najwyraźniej było aktem masowego mordu na osobach homoseksualnych, transpłciowych i niepełnosprawnych. Nikim innym. Tylko na nich. Ironia tego, że SPR potępia BNP za „zaprzeczanie Holokaustowi”, jednocześnie wymazując z rejestru sześć milionów dusz unicestwionych przez nazistów, była jednak zbyt wielka.

Pominięcie przez nich tego właśnie narodu, do unicestwienia którego zaprojektowano Holokaust, nie pozostało niezauważone. Nawet inni radykalni lewicowcy byli poruszeni. Wydaje się, że SPR odkryła „Holokaust wolny od Żydów”, kpił Alliance for Workers’ Liberty. Być może SPR pragnie zaapelować do ludzi, którzy uważają, że „w porządku było to, że Hitler zabił sześć milionów Żydów, ale mają wrażenie, że posunął się zbyt daleko zabijając także osoby LGBT” – stwierdził AWL. Potem pojawiła się najbardziej przenikliwa uwaga AWL: tak, pominięcie Żydów było prawdopodobnie „przejęzyczeniem”, jak napisali, „ale aby takie przejęzyczenie przeszło niezauważone przez autora, zecera, drukarza, organizatorów i dystrybutorów, i nikt na żadnym etapie tego nie zauważył, musi to wiele mówić ” (moje podkreślenie).

Istotnie musi. I istotnie mówiło. W pewnym stopniu, może podświadomie, to „przejęzyczenie” nawiązywało do jednego z najbardziej niepokojących trendów ostatnich czasów: ideologicznego ataku na żydowskość Holokaustu. Powolne, ale stanowcze oddzielanie Holokaustu od Żydów i żydowskiego doświadczenia. Przekształcenie Holokaustu z całopalenia – dosłownie – „rasy żydowskiej” w tragedię, która dotknęła wszelkiego rodzaju grupy ludzi. „Holokaust wolny od Żydów” SPR mógł być „pomyłką”, ale przepowiadał także przyszłość, w której Holokaust zostanie „wyzwolony” od Żydów, przekształcony z konkretnej i wyjątkowej zbrodni przeciwko narodowi żydowskiemu w uogólnione, smutne wydarzenie, do którego wszyscy mogą rościć sobie prawo. Jesteśmy teraz w tej przyszłości.

W pewnym sensie ten mały skandal SPR mówił o przekazaniu pałeczki z jednej formy negowania Holokaustu do innej. Na festiwalu BNP w 2008 roku było wielu zaprzeczających Holokaustowi w starym stylu: antysemici skrajnie prawicowego gatunku, którzy uważają, że obozy śmierci wymyślili potężni Żydzi, którzy zza kulis kierują sprawami świata. Jednak poza festiwalem, w szeregach lewicowców rozdających ulotkę SPR o Holokauście wolnym od Żydów, pojawiło się coś nowego: nie rasistowscy negacjoniści Holokaustu, ale jego relatywistyczni minimaliści. Nie ludzie, którzy oskarżają Żydów o kłamstwa na temat Szoah, ale ludzie, którzy uważają, że Żydzi powinni zrzec się moralnej własności tej historycznej katastrofy i pozwolić innym także mieć swój udział.

Od pogromu Hamasu z 7 października przerażająco jasny stał się stopień, w jakim Holokaust stał się zabawką dla wszystkich, odżydzonym wydarzeniem, z którym wszyscy możemy się utożsamiać. Posłuchajcie słów o „Szoah w Gazie”, jak określiła to Al Dżazira. Na X popularność zyskał zwrot „Gaza Holocaust”. Masza Gessen w eseju dla „New Yorkera” w skandaliczny sposób porównała Gazę do żydowskiego getta z czasów Holokaustu. „Getto jest likwidowane” – napisała, jakby wojna Izraela z Hamasem bardziej przypominała nazistowskie wywożenie Żydów z getta do pieców niż, powiedzmy, wojnę Wielkiej Brytanii i Ameryki z ISIS. Podczas antyizraelskich demonstracji izraelożercy radośnie machają plakatami oskarżającymi państwo żydowskie o dokonanie tego rodzaju ludobójstwa, którego kiedyś doświadczył jego własny naród.

Tani chwyt Republiki Południowej Afryki polegający na wciągnięciu Izraela przed Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości pod zarzutem „ludobójstwa” wywołał jeszcze większe spazmy relatywizowania Holokaustu. Orzeczenie sądu – że Izrael musi podjąć wszelkie niezbędne kroki, aby zapobiec aktom ludobójczym w Gazie – nadało prawdziwe „znaczenie słowom ‘Nigdy więcej’” – zapiał południowoafrykański urzędnik. To użycie terminologii poholokaustowej w celu potępienia państwa żydowskiego tu i teraz świadczy o tym, jak słowo Holokaust zostało oderwane od historii. Potwierdza, do jakiego stopnia Holokaust został wyabstrahowany z jego własnych okoliczności historycznych – okolicznościami tymi są wysiłki nazistów mające na celu zlikwidowanie każdego Żyda na Ziemi – i zredukowany do chwytliwego gestu moralnego, który każdy może wykonać.

Po części używanie słów takich jak „Szoah”, „Holokaust” i „Nigdy więcej” przeciwko Izraelowi jest zwyczajnym znęcaniem się nad Żydami. Są ludzie, którzy rozkoszują się bólem, jaki zadaje to potomkom Żydów zagazowanych przez nazistów, aby zasugerować, że oni sami są dzisiaj winni podobnych zbrodni. Powiedzieć „Nigdy więcej” o wojnie Izraela z armią antysemitów, która 7 października wymordowała ponad tysiąc Żydów, nie jest przemyślaną krytyką polityczną – jest rasistowską rozkoszą i urąganiem Żydom. Jednak w tej grze jest też coś więcej. To, że Holokaust można wykorzystać jako broń przeciwko samym Żydom, jest świadectwem jego całkowitego wyrwania z rzeczywistości historycznej i przekształcenia w ogólne narzędzie politycznego pozerstwa.

Anshel Pfeffer dobrze to ujął w artykule dla „Haaretz”. „Odżydzenie i uniwersalizacja Holokaustu” sprawiło, że nieuniknione było, iż „stanie się on kijem do bicia samych Żydów” – napisał. Negowanie Holokaustu w starym stylu stało się „wyraźnie marginalnym zjawiskiem”, pisze Pfeffer, ale zostało zastąpione przez coś równie problematycznego: przekształcenie Holokaustu w „historyczną markę”, raczej uogólnione uczucie niż konkretne wydarzenie. Odbyło się to, jego zdaniem, kosztem „wypaczenia wyjątkowego znaczenia Holokaustu”. Tam, gdzie kiedyś rasiści oskarżali Żydów o zmyślenie Holokaustu, obecnie żąda się, aby Żydzi podzielili się Holokaustem. Tak, Żydzi mogą pamiętać o swoim ludobójstwie, mówi Pfeffer, ale najpierw muszą zgodzić się na „podzielenie się nim” z innymi grupami ofiar.

Ma rację. W ostatnich latach byliśmy świadkami upartego nalegania na „dzielenie się” Holokaustem. Kto może zapomnieć, jak Muzułmańska Rada Wielkiej Brytanii (MCB) zbojkotowała Dzień Pamięci o Holokauście na tej podstawie, że „zbyt wąsko skupiał się na cierpieniu Żydów”? Musi w większym stopniu włączać „niedawne ludobójstwa, takie jak to w Rwandzie i muzułmanów w Srebrenicy”, nalegała MCB. Krótko mówiąc, podzielcie się swoim statusem ofiary, Żydzi. Dajcie nam kąsek. Włączcie swoje historyczne cierpienia do wspólnej puli. To wezwanie do dzielenia się Holokaustem można było dostrzec wszędzie w ostatnich latach, począwszy od nikczemnego opisu smażonego kurczaka przez PETA jako „Holokaust na talerzu”, po traktowanie każdej okropnej wojny – w Jugosławii, Darfurze i Gazie – jako kolejnego Holokaustu.

Dziś pamięć ludzkości o Holokauście jest atakowana nie tyle przez hałaśliwe zaprzeczanie ze strony rasistowskich szumowin, ile przez zazdrosne twierdzenia grup ofiar, które chcą trochę tego blasku bycia ofiarą, który ich zdaniem Żydzi zagarnęli dla siebie. Jak inaczej wytłumaczyć wściekłość MCB z powodu „wąskiego skupienia” społeczeństwa na żydowskim bólu? Zatem Holokaust nie jest negowany, przynajmniej nie przez szanowanych ludzi, ale jest podzielany, czyli rozmywany. Za każdym razem, gdy w moralny wszechświat Holokaustu włączane jest współczesne wydarzenie – czy będzie to straszna wojna, hodowla przemysłowa czy cokolwiek innego – sam Holokaust zostaje pomniejszony, zdemontowany i staje się czymś raczej zwyczajnym niż niezwykłym. Przechodzimy od „negowania Holokaustu do tego, że każdy ma swój ulubiony Holokaust – pisze Anshel Pfeffer – i nie jestem pewien, co jest gorsze”. Ja też nie.

Motorem dzisiejszego demontażu specyfiki Holokaustu – czyli prawdy o Holokauście – nie jest faszyzm ani rasizm. Jest nim ideologia bycia ofiarą. W naszej epoce ceni się nade wszystko bycie ofiarą. Przyznaje się autorytet moralny tym, którzy „cierpią”. Możesz zdobyć zarówno pozycję społeczną, jak i zasoby państwowe, reklamując swoje rany, wyolbrzymiając swoje doświadczenia związane z mową nienawiści, uciskiem itp. A zatem nie można dopuścić, by Żydzi mieli pojedyncze roszczenia do bycia obiektem największego, najohydniejszego czynu w historii ludzkości. Nie, muszą się tym podzielić. Muszą wpuścić nas wszystkich na to uświęcone terytorium rzeczy zwanej „Holokaustem”. Prawda o Holokauście została teraz wymazana nie przez frontalne ataki rasistowskich negacjonistów, ale przez tysiące cięć grup ofiar, które chcą swojego funta mięsa z Holokaustu.

Witamy w epoce zawiści o Holokaust. Modną rzeczą w latach dwudziestych XXI wieku nie jest zaprzeczanie Szoah, ale pożądanie go – pożądanie jego bólu, pożądanie jego historycznego ogromu potworności. Od lobby transpłciowego po muzułmańskie grupy aktywistów – wszyscy chcą trochę Holokaustu. „Gdybym był w nazistowskich Niemczech, zostałbym zamordowany za powiedzenie, że jestem trans” – mówi komik Eddie Izzard. To z pewnością jest najniższy poziom ideologii ofiary: bogaty, uprzywilejowany mężczyzna w sukience fantazjujący, że podobnie jak Żydzi zostałby zaprowadzony do komór gazowych. Ty, białoskóry człowieku z blond włosami, ulubieńcu burżuazji? Odpieprz się.

W ten Dzień Pamięci o Holokauście widać wyraźnie, że ogromna liczba ludzi nie ma pojęcia, czym był Holokaust. Gaza to kolejny Holokaust, mówią, niewybaczalnie nieświadomi, że w ciągu tygodnia w obozach hitlerowskich ginęło więcej ludzi, niż zginęło w ciągu czterech miesięcy wojny rozpoczętej przez faszystów z Hamasu. Rzekoma liczba palestyńskich ofiar śmiertelnych wojny Izrael-Hamas wynosi 25 tysięcy. Tyle Żydów gazowano w Auschwitz co tydzień przez cztery lata. W końcu ponad milion. Kobiety w ciąży, dzieci, osoby starsze. Zagazowani, a następnie spaleni na popiół. To nie była wojna – to była uprzemysłowiona rzeź ludzi ze względu na ich rasę. Nic podobnego nie wydarzyło się wcześniej i nic podobnego nie wydarzyło się od tego czasu. A każdy, kto twierdzi inaczej, jest negacjonistą Holokaustu i tyle.

Klasyczna powieść Kafki rozpoczyna się od zagadki, której rozwiązania spodziewamy się w dalszej części książki: „Ktoś musiał kłamać na temat Józefa K., bo pewnego pięknego poranka, nie czyniąc nic złego, został aresztowany”. Regularna sprawa sądowa ujawnia, kto wnosi oskarżenie, i dostarcza istotnych szczegółów zarzucanego przestępstwa. Ale Józef K. nigdy nie dowiaduje się, o co jest oskarżony, przez kogo i z czyjego upoważnienia jest sądzony. W tym stanie nieokreśloności nikt nie może udowodnić swojej niewinności. Nie mogąc zrozumieć systemu, który postawił go przed sądem, ostatecznie zostaje zabity. „To było tak, jakby hańba oskarżenia musiała go przeżyć”.

Józef K. – wykorzeniony Żyd o okrojonej tożsamości, który politycznie i metafizycznie jest zdany na łaskę sił, których już nie rozumie – stał się uniwersalnym symbolem losu współczesnego człowieka z rąk tych samych instytucji, w których szuka pomocy. Jednak sam Kafka zdał sobie sprawę z konsekwencji tego, co napisał, i do swojej śmierci w 1924 r. uczył się hebrajskiego z zamiarem przeniesienia się do Palestyny. Kilku członków jego kręgu syjonistycznego rzeczywiście przeprowadziło się do Jerozolimy, a jeden przywiózł ze sobą archiwum Kafki, które obecnie znajduje się w Bibliotece Narodowej Izraela.

Do czasu, gdy siostry Kafki zostały zamordowane w Auschwitz, kilka fal Żydów stworzyło infrastrukturę państwowości na ziemi Izraela, która przez 2000 lat znajdowała się pod obcą okupacją. Ten powrót Żydów do suwerenności politycznej jest jednym z największych rozdziałów w historii ludzkości. Gdyby Arabowie, ich rodacy, Semici, zaakceptowali zasadę współistnienia, Bliski Wschód – obejmujący jedno państwo żydowskie wśród ponad 20 arabskich sąsiadów – rozwijałby się w pokoju i dobrobycie. Zamiast tego frakcje arabskie i muzułmańskie nadal rywalizują o to, kto będzie lepszy w niszczeniu Żydów.

Hamas niedawno pokonał konkurencję przez demonstrację okrucieństwa, odmiennego od wcześniejszych improwizowanych pogromów w Europie, do których był porównywany. Październikowe rzezie zostały zaplanowane przy istotnym udziale Gazańczyków zatrudnionych w izraelskich domach, które w tym celu przeszukali i sporządzili ich mapy, co czyni z tego pierwszą zaprojektowaną kampanię wojskową, której kulminacją miały być akty ścinania głów, tortur i gwałtów na z góry określonych ofiarach. Ponieważ próby zniszczenia Izraela za pomocą wojny konwencjonalnej jedynie wzmocniły Izrael militarnie, nowa taktyka miała na celu zniszczenie woli Żydów do pozostania wśród wrogów, którzy przysięgają, że nigdy nie zostawią ich w spokoju. Bardziej niż zastraszenie, ataki te miały na celu rozbicie morale.

Świadkowie, którzy przeżyli, opisują nowe udoskonalenia wojny psychologicznej. Hamas mordował rodziców i dzieci w ich obecności, aby zaostrzyć agonię ocalałych. Brali zakładników – nie jak inni, w celu ewentualnej wymiany, ale po to, żeby szydzić i prowokować kraj obrazami cierpień więźniów i wywoływać obawę, że wielu nigdy nie wróci. Każda żydowska wartość – szacunek dla kobiet, godność istoty ludzkiej stworzonej na obraz Boga – została ze złośliwą radością zbezczeszczona.

Jeśli chodzi o Żydów mieszkających w pobliżu Gazy, wielu z nich samozwańczych żydowskich „bojowników o pokój”, szczyciło się pomocą medyczną i gościnnością, jaką okazywali swoim sąsiadom z Gazy, przekonani, że współpraca jest oczywiście korzystna dla wszystkich. Terroryści wykorzystali pragnienie pokoju Żydów jako sposób na usidlenie i dalszą okazję do tortur. Atakując w święto żydowskie i świecki festiwal, zamierzali zniszczyć radość życia Izraelczyków. Każdy, kto czyta porywającą książkę Dana Senora i Saula Singera o zbiorowych siłach, które składają się na The Genius of Israel, rozpozna, jak Hamas zamienił właśnie te cnoty w broń tortur, by rozerwać naród żydowski.

Nie wyczerpuje to jednak ich inwencji. Strategia Arabów polegająca na męczeństwie pokoleń własnego narodu w celu wyeliminowania Izraela sięga 1947 r., kiedy przywódcy arabscy odmówili zaakceptowania podziału Palestyny na dwa państwa – w celu utrzymania Arabów w wiecznej bezdomności. Arabowie mieli pozostać na stałe wysiedleni jako dowód izraelskiej „okupacji”, podczas gdy Izrael zintegrował ponad 800 tysięcy żydowskich uchodźców z ziem arabskich i przyznał obywatelstwo ponad 2 milionom Arabów, którzy zdecydowali się pozostać w jego granicach.

Przenosząc tę taktykę męczeństwa palestyńskich Arabów na nowy poziom, Hamas zamienił Gazę w samobójcze centrum. Na powierzchni mieszkańcy mogli prowadzić quasi-normalne życie, wiedząc, że pod ziemią każda szkoła, każdy szpital i wiele domów prywatnych było zastawionych pułapkami na Izraelczyków, których ich przywódcy zwabiali do swoich miast. IDF w dalszym ciągu odkrywa ogromną ilość infrastruktury zbudowanej przez lata, potwierdzając zamiar Hamasu inwazji i masowego zabijania Izraelczyków. Według słów jednego z żołnierzy: „[Jest] jasne, że spodziewali się naszego przybycia i ułożyli plany, aby wyegzekwować koszty w postaci ofiar IDF”. Atak z 7 października musiał być na tyle potworny, żeby sprowokować Izrael do wojny na pełną skalę w nadziei na uratowanie zakładników i zniszczenie terrorystów – plan, który zapewniłby również dodatkową śmierć jak największej liczby Gazańczyków, by zdobyć sympatię i współczucie Zachodu.

Polityka Hamasu i Autonomii Palestyńskiej „pieniądze za zabijanie”, która nagradza terrorystów za popełniane przez nich morderstwa, będzie wspierać każdego gwałciciela i zabójcę oraz ich rodziny. Czyniąc parodię z prawa międzynarodowego, które wzywa do ochrony obywateli i zabrania używania ludzkich tarcz, Hamas łamie ustalenia traktatowe i zabrania Czerwonemu Krzyżowi dostępu do więźniów, szydząc z wszelkich nadziei, jakie Izraelczycy mogli pokładać w zachodnich strukturach cywilizacyjnych, które zostały zaprojektowane dla ochrony mniejszości i od których współcześni Żydzi rzeczywiście oczekują sprawiedliwego traktowania. W tym sensie, podobnie jak Józef K. Kafki, zostali zdradzeni przez te same instytucje, na które liczyli w znalezieniu sprawiedliwości.

Teraz rząd Republiki Południowej Afryki wyraził swoje poparcie dla Hamasu i jego oskarżenia Izraela o ludobójstwo, a Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości ONZ wnosi oskarżenie w tej sprawie, rażąco sabotując sprawę sprawiedliwości, której miał służyć. Sto lat po śmierci Kafki w tym procesie nie ma nic kafkowskiego, a jego fałszywość jest jasna dla wszystkich. Izrael stoi we własnych oczach i musi stanąć przed światem nie jako oskarżony, ale jako sprawiedliwy powód przeciwko „tym, którzy okazują całkowitą pogardę dla życia i prawa”. Jeśli Izrael nie zwycięży, kalkulacje polityczne, które pozwoliły na tę parodię, mogą jedynie ośmielić morderców i ich zwolenników, skazując świat na coraz większe zło – i to nie tylko przeciwko Izraelowi.

Ruth R. Wisse autorka książki Jews and Power, jest obecnie pracownikiem naukowym w Tikvah Fund.

Od redakcji „Listów z naszego sadu”

W ogłoszonym w piątek tymczasowym wyroku MTS nie zażądał natychmiastowego zawieszenia broni, uznał,  że „niektóre działania Izraela w Strefie Gazy podczas toczącej się wojny z Hamasem mogą wchodzić w zakres postanowień Konwencji o ludobójstwie”, nie obnażył ludobójczego charakteru Hamasu. Niektórzy uznają to za zwycięstwo sprawiedliwości.