Wiera Gran – recenzje

RAFAŁ DAJBOR

Wiera Gran – Monika Chrząstowska

Wiera Gran urodziła się 20 kwietnia 1916 roku. Przed wojną była popularną piosenkarką, aktorką muzycznych teatrów i teatrzyków, zagrała w filmie („Bezdomni” Aleksandra Martena, z udziałem m.in. Idy Kamińskiej), występowała w kawiarniach, w radiu. Piętnem, które naznaczyło większą część jej życia okazały się wojna i Holokaust.

Występowała w getcie. Śpiewała. I przeżyła. Jako jedyna z całej swojej rodziny. Wciąż jednak musiała bronić się przed zarzutami o kolaborację. 8 maja 1945 roku, czyli dzień kapitulacji nazistowskich Niemiec, spędziła w więziennej celi. Dochodzenie umorzono szybko wobec braku znamion przestępstwa. Kolejnymi instytucjami, które uniewinniały Wierę Gran od zarzutów współpracy z okupantem były Związek Artystów Scen Polskich, Związek Zawodowy Muzyków oraz Centralny Komitet Żydów w Polsce. A jednak plotki i pomówienia nie cichły. W tej sytuacji Wiera Gran w 1950 roku wyemigrowała do Izraela, następnie do Wenezueli, by ostatecznie osiąść w Paryżu. Zmarła tam 19 listopada 2007 roku. W całkowitym zapomnieniu…

Wiera Gran – Monika Chrząstowska.

Twórcy przedstawienia „Wiera Gran” w Teatrze Żydowskim, autorka tekstu Weronika Murek i reżyser Jędrzej Piaskowski postanowili opowiedzieć o bohaterce nie poprzez sceniczną rekonstrukcję jej życiorysu, ani też nie poprzez zrealizowanie spektaklu o charakterze koncertu. „Życiorys Wiery Gran stanie się punktem wyjścia do skonstruowania muzyczno-teatralnej fantazji m.in. o związkach sztuki i twórczości z kwestią przetrwania za wszelką cenę oraz o sytuacji artysty wobec opresyjnej władzy i kontekstu. Twórcom zależy na symbolicznym zwróceniu Wierze Gran tego, co zostało jej odebrane, zarówno w wymiarze artystycznym i emocjonalnym, jak i na poziomie zbiorowej pamięci” – czytamy w programie.

Wiera Gran – Marcin Błaszak, Piotr Chomik

Tak więc „Wiera Gran” to nie opowieść o życiu pieśniarki, a raczej rekonstrukcja towarzyszącego jej klimatu. Klimatu bycia najpierw gwiazdą, potem ofiarą prześladowań, szukającą sposobu na ich przetrwanie, następnie zaś – przedmiotem nieustannych oskarżeń. Stąd też obecne w spektaklu zarówno w kostiumach (autorstwa 1683 Atelier), jak i ruchu scenicznym (Katarzyny Sikory) odrealnienie, chwilami wręcz groteska. Aktorzy (Marcin Błaszak, Piotr Chomik, Monika Chrząstowska, Ewa Dąbrowska, Paulina Lombarowicz, Joanna Rzączyńska, Małgorzata Trybalska, Ewa Tucholska) odziani są w takie same – bez względu na płeć – stylizowane na suknie kostiumy. Wykreowana na scenie rzeczywistość przypomina śmieszno-makabryczny świat filmów Piotra Szulkina. Wrażenie to potęguje jeszcze zwisający nad sceną zestaw reflektorów oraz skąpanie całej przestrzeni scenicznej w zimnym, zielonym świetle (scenografia i reżyseria światła: Aleksandr Prowaliński). Z pewnością dla wielu widzów, którzy – zasugerowani prostym, bezpretensjonalnym tytułem – przyjdą posłuchać piosenek gwiazdy sprzed lat, przedstawienie będzie zaskoczeniem.

A skoro już muzyce mowa… Jest wspaniała! Zarówno aranżacje piosenek Wiery Gran, jak i napisane do przedstawienia podkłady muzyczne idealnie podkreślają ten właśnie „szulkinowski” nastrój. Są elektroniczne, zimne, mechanicznie wręcz lodowate. Muzyka do „Wiery Gran” (autorstwa Bartosza Ignora, Michała Lisa i Piotra Lisa) to dzieło samo w sobie. Gdyby np. Teatr Żydowski wydał ją na płycie, płyta ta stałaby się obowiązkową pozycją w kolekcji każdego miłośnika ambitnej muzyki elektro.

Wadą spektaklu jest natomiast „siadające” co i raz tempo. Trudno orzec, czy to wina scenariusza, reżyserii, czy układu kompozycyjnego poszczególnych elementów. Gdyby to trwające przecież niezbyt długo, bo godzinę i dwadzieścia minut przedstawienie trwało jeszcze o kilka minut krócej z powodu szybszego rozegrania niektórych sekwencji, z pewnością wyszłoby to mu na dobre.

Swastika Found at University of Michigan Hours After Divestment Vote Against Israel

Shiri Moshe

Michigan Stadium at the University of Michigan-Ann Arbor. Photo: Ken Lund.

A swastika was found at the University of Michigan-Ann Arbor (U-M) on Wednesday afternoon, hours after the school’s student government called on university leaders to divest from companies that do business with Israel.

The swastika — found in a men’s bathroom stall — was discovered by Sammy Lawrence, a Jewish senior at U-M who reported the antisemitic mark to the Division of Public Safety and Security, The Michigan Daily reported. A follow Jewish senior, Ryan Scheidt, also saw the swastika.

The university was contacted about the incident shortly before 3 p.m. — some twelve hours after the Central Student Government (CSG) voted to endorse a divestment resolution that accused Israel of practicing “apartheid” against Palestinians.

A spokesperson for the school to The Algemeiner that they “do not have any suspects in the incident nor do we know an approximate time during which it occurred.”
Scheidt — one of the students who saw the swastika — spoke to the Daily about a possible connection between the appearance of the mark and the CSG vote.

“I think if it did happen after this morning’s vote, I think that’s possible,” Scheidt told the paper. “I was fearful last night of the passing of the vote.”

According to the Daily, “Scheidt said he had felt he had a safe space on campus as a Jewish student until now, and he worried the #UMDivest vote would cause more anti-Semitic acts on campus like in the past.”

“I was fearful,” Scheidt added, “and if it was drawn this morning after the vote, I hope it has nothing to do with divestment, but it would scare me if it did.”

A study conducted by the monitoring group AMCHA Initiative in 2016 found that divestment resolutions are linked to an increase in antisemitic activity on campus.

“In 2016, the student governments of 10 schools in the study considered anti-Israel divestment resolutions,” the researchers noted. “Of these 10 schools, eight showed the largest increase in anti-Semitism from 2015 to 2016. Conversely, seven of the nine schools in the 2015 study that considered or voted on divestment resolutions showed a marked decrease in anti-Semitic activity in the first half of 2016 when no divestment resolution was considered. The two schools that did not decrease in anti-Semitic activity hosted discussions and votes on divestment.”