20-lecie Festiwalu Kultury Żydowskiej SIMCHA

mh

Warsztaty tańca (Fot. Monika Homan

W tym roku mija dwadzieścia lat odkąd został stworzony we Wrocławiu jeden z trzech największych festiwali żydowskich w Polsce. Simcha w języku hebrajskim oznacza radość i to właśnie wspólne radosne świętowanie oraz odkrywanie bogactwa żydowskiej kultury ma być najważniejsze podczas tej jubileuszowej edycji. Tegoroczna SIMCHA odbędzie się w dniach 2-8 czerwca w Synagodze Pod Białym Bocianem.

Od Spotkań z Kulturą Żydowską do Festiwalu SIMCHA

Początek Festiwalu Kultury Żydowskiej we Wrocławiu sięga 1999 roku. Pierwsze trzy edycje imprezy odbyły się pod nazwą Spotkań z Kulturą Żydowską a jego uczestnicy dobrze pamiętają jeszcze wygląd Synagogi Pod Białym Bocianem przed remontem. Historia SIMCHY, która od początku odbywała się w Dzielnicy Wzajemnego Szacunku, a zwłaszcza w Synagodze,  przeplatała się z historią wieloletniego remontu tego wyjątkowego obiektu – dzieła wybitnego architekta Carla Ferdinanda Langhansa Młodszego, syna twórcy berlińskiej Bramy Brandenburskiej. Stali bywalcy Festiwalu dobrze pamiętają pierwszą odsłonę Spotkań, które nie mogły się jeszcze odbyć się w zrujnowanej wówczas Synagodze Pod Białym Bocianem, a wydarzenia zaplanowano w różnych miejscach Wrocławia: pomieszczeniach Gminy Żydowskiej, Galerii „W pasażu” i innych miejscach. Festiwal, który dziś nosi nazwę SIMCHA co w  języku hebrajskim oznacza radość,  powstał z inspiracji Karoliny Szykier – Koszuckiej, która, jako dyrektor organizacyjny, kierowała nim, wraz z drugim współzałożycielem, Stanisławem Rybarczykiem,  jego dyrektorem artystycznym, aż do 2008 roku.. Tegoroczna, dwudziesta edycja Festiwalu będzie również okazją do spotkania z Karoliną Szykier-Koszucką oraz pozostałymi założycielami: Stanisławem Rybarczykiem i Jerzym Kichlerem (2 czerwca, 19:00 Narodziny SIMCHY: spotkanie z założycielami, Synagoga Pod Białym Bocianem, wstęp wolny) i posłuchania wspomnień o początkach tej ważnej imprezy, która nie tylko integruje wrocławską społeczność, podkreśla atuty różnic kulturowych i różnorodność Wrocławia, ale również edukuje oraz promuje otwartość  i tolerancję.

Radość na 20-lecie

Dni od 2 do 8 czerwca to okazja do zatrzymania się na chwilę w codziennym biegu,  wspólnego bycia razem  i odkrywania okazji do cieszenia się nawet z najprostszych rzeczy takich jak przygotowanie posiłku. W  programie SIMCHY znajdą się warsztaty kulinarne przybliżające uczestnikom  tajniki kuchni żydowskiej, które poprowadzi rebecyn Danielle Chaimovitz Basok (3 czerwca, od 14:30 w Stołówce Gminy Żydowskiej, udział płatny: 25 zł, zapisy: zapisy@proarte.org.pl).

Warsztaty poprzedzi otwarty dla wszystkich wykład rebecyn pt. Podroż poprzez kuchnię izraelską (3 czerwca o 13:00, Szul, wstęp wolny).

Sztuka: koncerty, wystawy, poezja, filmy i warsztaty

W Synagodze Pod Białym Bocianem odbędą się koncerty takich zespołów jak: Klezmafour, The Libyans, Mamalör, Sztetl i Dorota Helbin z zespołem, wystawy czy pokazy filmów (projekcje filmowe z Międzynarodowego Festiwalu Filmowego Żydowskie Motywy od 3 do 7 czerwca o 23:00 w Synagodze Pod Białym Bocianem). W tym roku podczas festiwalu obejrzeć będzie można cztery wystawy. W  Galerii Platon (ul. Krupnicza 13) będzie miała miejsce wystawa „Klimaty Jeruzalem – fotografie Maxa Meira Mroza” (wernisaż 3 czerwca o 18:30, wstęp wolny).  Także w  niedzielę 3 czerwca, która jest jednocześnie festiwalowym Dniem Izraela,  można udać się o 15:30 na wernisaż wystawy „Wkład Żydów Polskich w Rozwój Izraela”, na którym usłyszeć będzie można również wykład Jerzego Kichlera pt. „Nielegalna emigracja Żydów Polskich do Izraela po II wojnie światowej: (wykład i wystawa w siedzibie TSKŻ, ul. Świdnicka 28, wstęp wolny). Kolejna ekspozycja zostanie otwarta dzień później, w poniedziałek 4 czerwca. Będzie to wystawa „Z narażeniem życia – Polacy ratujący Żydów podczas Zagłady”, przygotowana przez Muzeum Żydów POLIN w Warszawie, którą będzie można obejrzeć w Narodowym Forum Muzyki (wernisaż 4 czerwca o 17:30, wstęp wolny).  5 czerwca ponownie nadarzy się okazja, by odkrywać żydowski świat poprzez fotografie . W tym dniu warto wybrać się do nowego miejsca na kulturalnej mapie Wrocławia – Recepcji (ul. Ruska 46) na wernisaż wystawy Świat utracony. Żydzi Polscy – fotografie z lat 1918-1939  przygotowanej przez Żydowski Instytut Historyczny w Warszawie. Wernisaż wystawy o 18:30 wzbogaci wykład Teresy Śmiechowskiejz Żydowskiego Instytutu Historycznego, wstęp wolny.

Będzie można też zwiedzić wystawę stałą w Muzeum Miejskim we Wrocławiu. Tym razem  po fragmencie tej wrocławskiej ekspozycji  przewodnik poprowadzi zwiedzających zupełnie innym kluczem –  Żydowskimi Śladami w 1000-letnim Wrocławiu. Oprowadzać będzie Renata Wilkoszewska-Krakowska z Muzeum Miejskiego Wrocławia. Wstęp jest bezpłatny, ale ilość miejsc ograniczona – obowiązują zapisy: zapisy@proarte.org.pl. Zwiedzanie odbędzie się 6 czerwca o 15:30.

W tym roku publiczność SIMCHY będzie miała również okazję obcować z poezją. Cwika Szternfeld – poeta z Izraela spotka się z czytelnikami w niedzielę 3 czerwca o 17:00 w Cocofli. Spotkanie wokół jego tomiku poezji “Po polsku” poprowadzi redaktor Witold Podedworny z Oficyny Wydawniczej ATUT, wstęp wolny. Natomiast w poniedziałek 4 czerwca o 18:30 w Mleczarni Robert Koszucki będzie czytał wiersze Jehudy Amichaja, wstęp wolny.

Chętni będą mogli spróbować własnych sił w tradycyjnym tańcu żydowskim (otwarte wieczorne warsztaty tańca od 3 do 7 czerwca codziennie o 21:30 poprowadzi  na dziedzińcu Synagogi Marta Koronkiewicz), czy nauce języka (warsztaty językowe: hebrajski, jidysz, ladino, szczegóły w programie na www.sichmacha.art.pl, wstęp wolny).

Jarmark Żydowski, spacery z przewodnikiem

W niedzielę 3 czerwca nadarzy się okazja do odwiedzenia (od 10:00 do 21:00), barwnego Jarmarku Żydowskim na dziedzińcu Synagogi Pod Białym Bocianem i Promenadzie Staromiejskiej (Bulwar Tadka Jasińskiego). Czekać tam będą wystawcy i restauratorzy oferujący żywność koszerną, produkty ekologiczne, rękodzieło, sztukę, zabawki, ubrania, pamiątki i kosmetyki z minerałami z Morza Martwego. W ramach Jarmarku od 11:00 na Bulwarze Tadka Jasińskiego odbędzie się także SIMCHA DZIECIOM: DZIECINIEC, czyli warsztaty i zabawy z międzynarodowymi animatorami ze Stowarzyszenia TRATWA.  

Odbędą się także spacery z przewodnikiem. Jeden z nich będzie wspólną wyprawą rowerową z Jerzym Kichlerem śladami Przewodnika po Żydowskim Wrocławiu (7 czerwca 18:00, udział bezpłatny, obowiązują zapisy: zapisy@proarte.org.pl) a drugi wędrówką z Anną Nienartowicz Szlakiem Żydowskich Kobiet Breslau  i Wrocławia (7 czerwca 16:00, udział bezpłatny, obowiązują zapisy: zapisy@proarte.org.pl).  

Wykłady, panele dyskusyjne, żydowskie tradycje 

Podczas festiwalowych dnia wielokrotnie będzie okazja do wysłuchania wykładów czy włączenia się do dyskusji m.in. na temat Sprawiedliwych wśród Narodów Świata (4 czerwca, 16:00 Spotkanie z ocalałymi z holocaustu i Sprawiedliwymi wśród Narodów Świata – rozmowa i prezentacja prywatnych pamiątek, Synagoga, wstęp wolny) . Odbędzie się także panel dyskusyjny wokół wydarzeń marca 1968  (5 czerwca, 16:00, Synagoga, wstęp wolny), w  którym wezmą udział m.in.: prof. dr hab. Adam Jezierski (rektor Uniwersytetu Wrocławskiego), prof. dr hab. Roman Kołacz (Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu), prof. dr hab. Krzysztof Wronecki (Dolnośląskie Centrum Chorób Serca). 

5 czerwca o  godz. 15 Katarzyna Podolec w wystąpieniu pt. Kto was zaraził teatrem? Kolekcja Jakuba i Lii Rotbaumów w zbiorach Ossolineum opowie o Jakubie Rotbaumie – znanym żydowskim reżyserze teatralnym  i malarzu, który od 1949 roku mieszał we Wrocławiu i jego siostrze  Lii Rotbaum – choreografce i reżyserce operowej, która wykładała w Wyższej Szkole Muzycznej we Wrocławiu i reżyserowała przedstawienia w Operze Wrocławskiej (Stołówka Gminy Żydowskiej, wstęp wolny).

 Wraz z dwudziestoleciem SIMCHY obchodzone będzie w tym roku dwudziestolecie powstania pierwszej powojennej wrocławskiej szkoły żydowskiej, której inicjatorką była Lucyna Rojzen. To właśnie ona 7 czerwca o 17:30 w swoim wystąpieniu będzie wspominać Odrodzenie szkolnictwa żydowskiego we Wrocławiu po 1989 roku (Cocofli, wstęp wolny). W ostatnim dniu Festiwalu, 8 czerwca o 16:00 rebecyn Danielle Chaimovitz Basokopowie o tym, co znaczy Szabat w życiu żydowskiej kobiety (Stołówka Gminy Żydowskiej, wstęp wolny).

Przy okazji 20-lecia SIMCHY odbędzie się także Dzień z rabinami.  W środę 6 czerwca we Wrocławiu spotkają się rabini reprezentujący trzy różne rodzaje judaizmu. Z Warszawy przyjedzie rabinka Małgorzata Kordowicz  wyznająca ruch konserwatywny (spotkanie o 17:00 w  Stołówce, wstęp wolny) oraz rabin Stas Wojciechowiczbędący reprezentantem ruchu reformowanego w judaizmie (spotkanie o 16:00 w Szulu, wstęp wolny). Wrocław będzie zaś reprezentował rabin Davidem Basok będący przedstawicielem judaizmu ortodoksyjnego. Wszyscy troje o 18:00 wezmą udział w panelu dyskusyjnym dotyczącym kondycji i przyszłości judaizmu w Polsce, który poprowadzi Jerzy Kichler (członek Gminy Wyznaniowej Żydowskiej we Wrocławiu).

Ponadto, jak co roku, można będzie uczestniczyć w tradycyjnych elementach życia żydowskiego takich jak przygotowania do Szabatu  –  Biała Noc, którą prowadzi rabin David Basok  rozpocznie się 7 czerwca o 23:00 (udział bezpłatny, obowiązują zapisy: zapisy@proarte.org.pl), spotkanie z rabinem (8 czerwca, 17:30 w  Szulu, wstęp wolny), czy w otwartym dla wszystkich nabożeństwie Kabalat Szabat na powitanie Szabatu. Chętni mogą także uczestniczyć w kolacji szabatowej organizowanej przez Gminę Wyznaniową Żydowską we Wrocławiu, która odbędzie się 8 czerwca o 20:00 w Synagodze Pod Białym Bocianem  (bilety w cenie 100 zł do kupienia w Ciż Cafe Centrum Informacji Żydowskiej, ul. Włodkowica 9 lub w Synagodze Pod Białym Bocianem).

Na większość wydarzeń odbywających się w ramach 20. Festiwalu Kultury Żydowskiej SIMCHA wstęp jest bezpłatny. 

Polacy masowo odwiedzają Izrael. Padł rekord liczby turystów

WOJCIECH GOJKE

Izrael przyciąga coraz więcej Polaków. Kusi ich tętniącymi życiem miastami, morzem atrakcji czy idealną pogodą. “Nikt nie przypuszczał, że będzie aż tak dobrze” – mówi Wirtualnej Polsce Amir Halevi, dyrektor generalny Ministerstwa Turystyki Izraela.

Dla Polaków szczególnie atrakcyjny jest Tel Awiw, nowoczesna metropolia nad Morzem Śródziemnym (Shutterstock.com)

Nasi rodacy są żywo zainteresowani wyjazdami do Izraela. Liczby mówią same za siebie – rozwój turystyki między naszymi krajami jeszcze nigdy nie był tak dynamiczny. W 2017 r. do tego niewielkiego państwa na Bliskim Wschodzie przyjechało ponad 100 tys. urlopowiczów z Polski (spośród 3,6 mln wszystkich przyjezdnych), co stanowi 90-procentowy wzrost w porównaniu do roku 2016. Jak będzie w 2018 r.? Według danych udostępnionych przez resort, wszystko wskazuje na to, że będzie kolejny sukces. Tylko przez pierwsze 4 miesiące Izrael odwiedziło 150 proc. więcej Polaków niż w analogicznym okresie roku ubiegłego.

Taki wynik stawia Polskę w czołówce krajów, z których jeździ do Izraela najwięcej gości. Póki co więcej przyjeżdża ich ze Stanów Zjednoczonych, Rosji, Francji i Niemiec. Jednak to może się niebawem zmienić.

– Liczymy na to, że za kilka lat będzie nas odwiedzać nawet pół miliona polskich turystów rocznie. To bardzo dużo, ale warto zwrócić uwagę, że jeszcze 5 lat temu nikt nie wierzył, że Izrael stanie się tak popularny w waszym kraju – mówi w rozmowie z WP Amir Halevi, dyrektor generalny Ministerstwa Turystyki Izraela. – Jak mawiał premier Dawid Ben Gurion: “Kto nie wierzy w cuda, nie jest realistą”. A tym właśnie cudem jest tak gwałtowny przypływ urlopowiczów – dodał Halevi.

Reklama i marketing na 5+

Co wpłynęło na tak świetny wynik? Powodów jest kilka. Przede wszystkim rozbudowana siatka połączeń lotniczych. Przewoźnicy, zachęceni specjalnymi dotacjami rządowymi, otworzyli w ostatnich 12 miesiącach wiele nowych tras. Obecnie loty realizuje 5 linii: LOT, El Al, Sun d’Or, Ryanair oraz Wizz Air. Polecieć można z Gdańska, Poznania, Wrocławia, Katowic, Lublina, Warszawy, Krakowa i Rzeszowa. – Dofinansowania połączeń będą kontynuowane także w obecnym i 2019 r. – potwierdza Amir Halevi.

Sukcesu należy upatrywać się też w polskim oddziale Izraelskiego Rządowego Centrum Turystyki (IGTO Polska), na którego czele stoi Anna Zohar Żak. Jak się okazuje, jej biuro jest jednym z najaktywniej działających przedstawicielstw turystyki izraelskiej na świecie i cieszy się najlepszymi wynikami w Europie.

Ogromne zainteresowanie Polaków Izraelem jest także wynikiem prowadzonych przez ten kraj na terenie Polski kampanii reklamowych. Promowane są wyjazdy typu citybreak pod hasłem “Dwa Słoneczne Miasta, Jedna Podróż” (mowa o Tel Awiwie i Jerozolimie) czy “Negew: Prawdziwie Magiczna Pustynia”. Wydatki poniesione na reklamę robią wrażenie.

– W tym roku wydamy na promocję w Polsce 3 mln euro (ok. 12,9 mln zł – przyp. red.). Czy to dużo? Traktujemy to jako inwestycję, ponieważ każdy szekel zwraca nam się nawet 10-krotnie – tłumaczy Amir Halevi.

Do których miejsc najczęściej jeżdżą Polacy?

Dla Polaków szczególnie atrakcyjny jest Tel Awiw, nowoczesna metropolia nad Morzem Śródziemnym, oraz przyciągająca ciekawą historią i zabytkami Jerozolima. Z kolei pustynia Negew i Ejlat, dzięki wysokim temperaturom przez cały rok, są najczęściej wybieranymi zimowymi destynacjami. Co ciekawe, w przypadku Ejlatu największą grupę urlopowiczów w 2017 r. stanowili właśnie Polacy (40 tys.) i Rosjanie.

– Warto również podkreślić, że jeszcze nie tak dawno odwiedzali nas głównie pielgrzymi, wycieczki zorganizowane i jednodniowi turyści, przyjeżdżający przy okazji urlopu w sąsiednim Egipcie. Dziś są to coraz częściej osoby preferujące indywidualne wyjazdy, nastawione na wypoczynek, zabawę, kosztowanie życia – wyjaśnia dyrektor.

Ejlat / Wojciech Gojke

Gołda Tencer, która opowiedziała m.in. o dzieciństwie, domu rodzinnym…

Fundacja Shalom